Santa Ignorància

 

Aquò es benlèu una situacion plan frequenta per los que trabalhan, militan o s’interessan tot simpletament a una cultura “minorizada” coma l’es la cultura occitana en França, l’ignorància proclamada e quitament afirmada pels tenents de la cultura “majoritària”: vòlon pas saber res, e encara mens far un esforçet per saber quicòm. Couvrez ce sein, que je ne saurais voir...
 
Es un fach propriament estonant, que non solament coneisson pas res de res a la matéria en question, mas d’aucuns se fan fòrts de saber pas res e de voler pas saber res. Tal professor d’istòria que me sostenguèt, del temps qu’èri encara son escolan, que l’occitan èra una lenga que servisssiá pas qu’a exprimir de causas impossiblas a dire en francés (amb l’exemple de l’expression ça rabine en francés occitan) mas qu’aquò s’ameritava pas pus de cinq minutas de sa vida.
 
Tala autra, collèga filosòfa aqueste còp, que s’estonèt, mentre que legissiái ostensiblament L’érotique des troubadours de Renat Nelli en sala dels pròfs, de çò que los trobadors, que dins son cap devián pas èsser quicòm mai que de simpatics joglars directament sortits del film Les Visiteurs, foguèsson estat los actors literaris d’una prigonda refòrma civilizacionala en Euròpa, e mai d’una Ars Erotica los plaçant dins l’istòria de las idèas endacòm entre lo Simpòsi de Platon, lo Crestianisme, la poesia Persana e la pensada de Lacan o de Foucault[2]. 
 
Car çò que contunha de m’estonar cada jorn, dins lo mitan professional qu’es lo mieu – lo professorat, lo dels “professionals” del saber e de l’ensenhament en França, o ramenti, es non solament l’amplitud de l’ignorància mantenguda per l’estat en matéria de “país” (o de culturas minorizadas al país se volètz) mas, e sustot, l’orgulh ambigú qu’aquesta ignorància sembla pas geinar ni relativizar. Aquò ça que la me sembla relevar d’un problèma pro grèu sus la concepcion e l’entenduda en França de çò que se nomma cultura.
 
D’efièch se Mirèlha, Vèrd Paradís o l’Enterrament a Sabres son de classificar dins las colomnas (infamantas coma cadun o sap) de las literaturas “regionalistas”, per la simpla rason que son d’òbras escrichas dins la lenga del país ont lors istòrias se debanan, alavètz vòli ben que Notre-Dame de Paris de Hugo Le Spleen de Paris de Baudelaire o Le Paysan de Paris d’Aragon sián eles tanben classificats dins la rubrica dels regionalismes, per las meteissas rasons. De segur, çò diràn nòstres adversaris, pertòcan aquelas tres darrièras òbras quicòm universal de la destinada umana dempuèi París (òm pòt pas escriure d’enluòc, tè!). Rai, mas alavètz perqué refusar aquesta dialectica subtila e complèxa entre local e universal a Mistral, Roqueta o Manciet?
 
En tot exilar aquestes “sabers”, aquesta “cultura occitana” en defòra de la cultura tot cort, en la relegar a un passa-temps regionalista tot just bon per “d’erudits locals” e autres sabents simpatics que dissertan sus la toponimia o sus tal escur escrivan del lor parçan e dins una lenga que “se parlava a l’epòca medievala e que cèrts alucats amb d’intencions dobtosas contunhan de praticar” me sembla qu’òm s’engana completament sus lo sens e la valor del mot cultura, e pièger, nos rendèm colpables en lo reduisent a çò que l’estat e sos representants entendon, coma instància de produccion e de valorizacion majoritària, per “la (vertadièra) cultura.”
 
Car qu’apelam “cultura”? Òm pòt isolar almens tres sens diferents dins l’usatge contemporanèu del mot: 1° la “cultura” coma tot çò transformat o creat pels umans, s’oposant a la natura, 2° la “cultura” coma l’ensemble de las produccions d’un grop uman donat, de la “civilizacion (mot que li es gaireben sinonim dins un usatge trantalhant) chinesa” per exemple fins a la “cultura d’entrepresa” (no comment...). 3° Enfin la “cultura” al sens individual coma la “cultura generala”, l’ensemble de las coneissenças (teoricas e/o praticas) d’un individú. Es Ciceron lo primièr a mencionar la cultura animi[3] (“cultura de l’anma”) que donarà naissença a una metafòra venguda correnta, la de “cultivar” son esperit coma òm cultiva son jardin...
 
Lo mot cultura coneguèt dins son usatge 2° un resson plan ample amb l’aparicion de l’etnologia e de l’antropologia coma sciéncias autonòmas a partir de la fin del sègle XIX e de la debuta del sègle XX, particularament dins son combat contra lo colonialisme e l’etnocentrisme eurooccidental, a saber, lo prejutjat postulant la superioritat de las produccions culturalas eurooccidentalas sus las “culturas” que composavan lo mond. Las tòcas de l’antropologia modèrna, en cò d’autors primadièrs coma Franz Boas, Bronislaw Malinowski e de segur Claude Levi-Strauss (qu’èran atanben de josieus forçats de quitar Euròpa per de rasons ben conegudas) èran de demonstrar la nauta tenor de “cultura” (es a dire de riquesa e de complexitat) que las societats primièras d’America del Nòrd, d’America del Sud, d’Africa o d’Oceània possedissián dins lor organizacion sociala, dins lo domèni de la religion, de la lenga o de l’Art.            
 
Sens dintrar dins totes los detalhs, uèi la granda diferéncia que l’antropologia coloniala postulèt amb lo sens 1°, çò que l’antropològ francés Philippe Descola nomma “lo grand partiment”[4] entre Natura e Cultura es estat questionnada per d’antropològs eles meteisses eissits de païses postcolonials, notadament en Brasil. Aquesta darrièra evolucion de la pensada antropologica serviguèt a regetar o a criticar la nocion de “cultura” coma essent lo darrièr reliquat de l’èra coloniala e de la concepcion eurooccidentala de l’uman, en tot proposar una “descolonizacion activa de la pensada”[5] segon la formula de Viveiros de Castro, figura emblematica d’aqueste movement, per fin de bastir una contraantropologia postcoloniala que faga capvirar lo rapòrt de fòrça entre l’observat (“l’indigèna”) e l’observator (l’antropològ amb son discors eurooccidental), l’observat venent l’observator, del discors europèu sus l’òme e sas falhas.
 
Per tornar en cò nòstre, me sembla que d’un cèrt biais lo tractament dels “sabers del país” patisson d’una mena de relacion “etnocentrica (o imperiocentrica)” dins l’encastre del conflicte entre país (pagus) e estat (imperium) que me pareis fòrça estructurador en França: un exemple, lo pauc de desvolopament, çò me sembla, se cal comparar amb d’autres païses, dels estudis de sociolingüistica, sens parlar de lor quasi inexisténcia dins la “cultura scientifica” comuna e ensenhada dins l’exagòn. Cercatz l’error...
 
Enfin, quora es pas clarament l’assimilacion de l’occitanitat a una “cultura populara” (òu! lo mot interdit, e i a una cultura populara en França?) “miègjornala” e mespresada, de tipe beauf, en se reduisent per exemple en Occitània mediterranèa al triò cigala-pastagà-petanca, (o un pauc melhor: “trad-folklò”) lo mesprètz e l’ignorància que patisson la magèr part dels ciutadans, eissits, vivents o non al país, es en tot cas brica viscuda per eles nimai per los “professionals” de l’ensenhament que sèm, los professors de l’Education Nationale, coma una manca de cultura, o dich autrament, se s’agís d’una manca alara es pas viscuda coma tala e es quitament e paradoxalament valorizada.
 
Evidentament, que cadun o sàpia pas tot en istòria, lingüistica, sociologia e literatura de l’espaci occitan es plan normal, essent l’esforç particular e l’otium que la situacion per exemple de la cultura occitana dins lo Regnum Francorum actual demanda al ciutadan lambdà, amb sas barrièras moralorepublicanas e sas dificultats materialas per accedir al contengut d’aquesta cultura particulara dins totas sas dimensions (sabentas e popularas). Mas que l’ignorància dels individús (que vivon al país o non) siá volguda e mantenguda per las estructuras de l’estat, e mai qu’aquesta ignorància venga una mena de fiertat per unes, es quicòm que compreni pas, coma ciutadan, coma “filosòf”, coma èsser uman, coma çò que volètz... Qu’òm vòlga demorar ignorant e mai qu’òm se n’enorgulhisca de son ignorància, vaquí quicòm de plan susprenent e de radicalament antifilosofic a mon vejaire.     
 
Car enfin qu’es la “cultura” occitana (l’istòria de l’espaci occitan, sas lengas, sos sabers, sas literaturas eca.) senon la dimension occitana d’una cultura generala umana – umanista?, cultura individuala possibla e desvolopabla “rasonablament” (es a dire sens colonialisme) en Occitània, en França, en Euròpa, perqué pas ont que siá dins lo mond? Qu’es fin finala que la “cultura generala” se que non un rapòrt amb se, un rapòrt de coneissença e d’obèrtura e d’emancipacion que questiona lo mond dempuèi un luòc e un de sos aspèctes, per tal d’acomplir çò que l’istorian african Achille Mbembe, en s’inspirar d’Aimé Césaire e de Frantz Fanon nommava la “pojada en umanitat”[6] (la montée en humanité), es a dire la venguda d’una “umanisme a la mesura del mond”[7] que nos mena a abandonar las cachavièlhas racistas, colonialistas e  imperialistas del passat?
 
D’efièch lo dogmatisme e l’orgulh que s’ignora se meteis me sembla èsser quicòm d’incomprenesible e de filosoficament incoerent mai que mai per los qu’an causit una profession que fa de la cultura, del saber e de l’ensenhament lor mestièr, e encara mai dins un país qu’es plan lèst a s’enorgulhir e a cridar al mond sencèr son amor de la coneissença e de sas “Luses.”
 
Cal creire que per que brilhe la Lutz del “país dels dreches de l’òme”, triomfanta dins son universalitat, cal que daisse dins l’escur tot un pan del mond... O cossí aquesta “dòcta” ignorància ven una santa ignorància que los infames “regionalistas” volèm profanar!