Un estat a drech de definir son pròpri nom, aquò va solet. Mai i a quauqueis estats que pretendon impausar, de maniera abusiva, un nom rigid e identic dins totei lei lengas dau Mond.
Abans qu’un estat definisca son nom, en generau, i a ja de tradicions per nommar lo país que son ben pus ancianas que l’estat. Donc un estat chausís pas son nom a partir dau neient, lo chausís a partir d’un materiau lingüistic ja existent.
Per exemple, agachem Alemanha.
Au costat d’aquò, i a d’estats que decidisson de cambiar de nom per marcar un cambiament de regim, una revolucion o una volontat de se referir a un periòde particular de son istòria. Aquelei noms modificats se pòdon adaptar mai o mens ai diferentei lengas dau Mond. Per exemple, en 1984, l’estat de l’Auta Vòlta —o la Nauta Vòlta— (en referéncia a un flume) decidiguèt de prene lo nom de Burkina Faso, çò que significa, dins doas lengas d’aqueu país, “lo país deis òmes intègres”. En occitan devèm enregistrar lo cambiament de nom perque lo nom novèu de Burkina Faso pòrta realament un sens novèu. D’un ponch de vista formau, l’usatge occitan a drech de decidir, eventualament, s’aqueu nom novèu se pòt adaptar mai o mens ai caracteristicas de la lenga d’òc. En concret: se cau escriure Burkina Faso segon l’usatge locau e internacionau o ben Burquina Fasso segon una grafia pus occitana? Lo Conseu de la Lenga Occitana (CLO) conselha la primiera solucion: Burkina Faso. Mai en tot cas, avèm ben cessat de dire l’Auta Vòlta.
Çò que pausa problèma, es quand un estat pretend impausar de maniera rigida un nom unifòrme dins totei lei lengas dau Mond. Tres cas son emblematics.
Lei demandas oficialas deis estats birman, bielorús e evorian son tipicas d’una vision autoritària dau lengatge e ignòran la tendéncia frequenta d’adaptar lei noms pròpris d’una lenga a l’autra.
Abans qu’un estat definisca son nom, en generau, i a ja de tradicions per nommar lo país que son ben pus ancianas que l’estat. Donc un estat chausís pas son nom a partir dau neient, lo chausís a partir d’un materiau lingüistic ja existent.
Per exemple, agachem Alemanha.
— L’estat alemand s’apèla oficialament la Republica Federala Alemanda dins sa forma lònga o ben Alemanha dins sa forma corta. Mai lo concèpte d’Alemanha es infinidament pus ancian que l’estat en question. Se parlava ja d’Alemanha fa mila ans mentre que l’estat que coneissèm dins son regim actuau, la Republica Federala Alemanda, existís solament dempuei 1949 (o dempuei 1990 se prenèm en còmpte son absorbiment de l’Alemanha de l’Èst).
— En delà d’aquò, lo nom cort Alemanha coneis de formas variablas segon lei lengas. Dins la lenga oficiala d’Alemanha, l’alemand, lo nom dau país es Deutschland. Dins de lengas distintas de l’alemand, aquò vària naturalament: en anglés se ditz Germany, en italian Germania, en saxon Düütschland, en sorab Nimska o Němska, en vietnamian Đức, en finlandés Saksa, en maòri Tiamana, en catalan Alemanya, en occitan Alemanha, etc.
— En delà d’aquò, lo nom cort Alemanha coneis de formas variablas segon lei lengas. Dins la lenga oficiala d’Alemanha, l’alemand, lo nom dau país es Deutschland. Dins de lengas distintas de l’alemand, aquò vària naturalament: en anglés se ditz Germany, en italian Germania, en saxon Düütschland, en sorab Nimska o Němska, en vietnamian Đức, en finlandés Saksa, en maòri Tiamana, en catalan Alemanya, en occitan Alemanha, etc.
Au costat d’aquò, i a d’estats que decidisson de cambiar de nom per marcar un cambiament de regim, una revolucion o una volontat de se referir a un periòde particular de son istòria. Aquelei noms modificats se pòdon adaptar mai o mens ai diferentei lengas dau Mond. Per exemple, en 1984, l’estat de l’Auta Vòlta —o la Nauta Vòlta— (en referéncia a un flume) decidiguèt de prene lo nom de Burkina Faso, çò que significa, dins doas lengas d’aqueu país, “lo país deis òmes intègres”. En occitan devèm enregistrar lo cambiament de nom perque lo nom novèu de Burkina Faso pòrta realament un sens novèu. D’un ponch de vista formau, l’usatge occitan a drech de decidir, eventualament, s’aqueu nom novèu se pòt adaptar mai o mens ai caracteristicas de la lenga d’òc. En concret: se cau escriure Burkina Faso segon l’usatge locau e internacionau o ben Burquina Fasso segon una grafia pus occitana? Lo Conseu de la Lenga Occitana (CLO) conselha la primiera solucion: Burkina Faso. Mai en tot cas, avèm ben cessat de dire l’Auta Vòlta.
Çò que pausa problèma, es quand un estat pretend impausar de maniera rigida un nom unifòrme dins totei lei lengas dau Mond. Tres cas son emblematics.
— Lo regim dictatoriau de Birmania demanda dempuei 1989 que lo país siá apelat Myanmar dins totei lei lengas dau Mond. Se seguissèm aquela injoncion, en occitan caudriá cessar de dire Birmania e dire solament Myanmar. En anglés se passariá de Burma a Myanmar (e de fach, certaneis anglofòn o fan, pas totei). Es una demanda abusiva perque la forma Myanmar es pas un cambiament de nom coma dins lo cas de Burkina Faso. Non: la forma Myanmar es solament lo nom de “Birmania” en lenga birmana (pus exactament Myanma, car l’-r finala es una error de transcripcion de l’alfabet birman vèrs l’alfabet latin). Lo nom en birman dins lo registre formau e arcaïc es Myanma, lo meteis nom en birman dins lo registre corrent es Bama e es aquesta darriera forma qu’a engendrat lei noms dei lengas europèas coma Burma o Birmania. Autre problèma tecnic: l’estat birman demanda que se diga Myanmar, mai lo nom de seis abitants, lei birmans, demanda pas de lo cambiar en myanmarés o myanmarians... Donc aquel estat demanda a la Tèrra entiera de dire quicòm coma “leis abitants de Myanmar son lei birmans” e pretend empachar una formulacion pus simpla coma “leis abitants de Birmania son lei birmans”. Es realament incoerent... Es coma se l’estat d’Alemanha demandèsse que totei lei lengas dau Mond diguèsson Deutschland e que vouguèsse que se renoncièsse a dire Alemanha en occitan, Germany en anglés, Germania en italian, etc. A travèrs dau Mond, certaneis estats, editors, organismes e diccionaris an resistit a la demanda absurda de l’estat birman e contunhan d’utilizar lei diferents noms tradicionaus de “Birmania” adaptats ai diferentei lengas: en occitan Birmania, en anglés Burma, etc.
— Lo regim autoritari de Bielorussia, identicament, demanda dempuei 1991 que lo nom de l’estat se diga Belarus dins totei lei lengas dau Mond (en fasent una error de forma: lo nom autoctòn dau país, en lenga bielorussa, seriá pus exactament escrich Biełaruś que Belarus). Lo nom occitan normau es Bielorussia e i a pas de rason de lo cambiar. En anglés, per còntra, an cedit: cèssan de dire Byelorussia e accèptan de dire Belarus. Lo francés esita entre lo nom normau la Biélorussie —lo solet recomandat dins lei diccionaris— e lo nom artificiau le Belarus. L’alemand contunha d’utilizar lo nom tradicionau Weißrussland dins l’usatge corrent (solet l’alemand diplomatic pòt aver, de còps, Belarus). Lo grèc rèsta fidèu a la forma tradicionala Lefkorosia (Λευκορωσία) e non utiliza pas Belarus.
— L’estat de la Còsta d’Evòri, dempuei 1986, exigís que son nom siá dich e escrich unicament en francés, Côte d’Ivoire, dins totei lei comunicacions diplomaticas e internacionalas, dins totei lei lengas dau Mond, pr’amor que lo francés es la sola lenga oficiala d’aquel estat. Lo nom occitan a pas de rason de seguir aquela exigéncia: es la Còsta d’Evòri e pas mai. Pron de lengas dins lo Mond fan parier. L’anglés usuau contunha de dire Ivory Coast, segon sa tradicion pròpria (solet l’anglés diplomatic pòt utilizar de còps lo nom francés Côte d’Ivoire).
— Lo regim autoritari de Bielorussia, identicament, demanda dempuei 1991 que lo nom de l’estat se diga Belarus dins totei lei lengas dau Mond (en fasent una error de forma: lo nom autoctòn dau país, en lenga bielorussa, seriá pus exactament escrich Biełaruś que Belarus). Lo nom occitan normau es Bielorussia e i a pas de rason de lo cambiar. En anglés, per còntra, an cedit: cèssan de dire Byelorussia e accèptan de dire Belarus. Lo francés esita entre lo nom normau la Biélorussie —lo solet recomandat dins lei diccionaris— e lo nom artificiau le Belarus. L’alemand contunha d’utilizar lo nom tradicionau Weißrussland dins l’usatge corrent (solet l’alemand diplomatic pòt aver, de còps, Belarus). Lo grèc rèsta fidèu a la forma tradicionala Lefkorosia (Λευκορωσία) e non utiliza pas Belarus.
— L’estat de la Còsta d’Evòri, dempuei 1986, exigís que son nom siá dich e escrich unicament en francés, Côte d’Ivoire, dins totei lei comunicacions diplomaticas e internacionalas, dins totei lei lengas dau Mond, pr’amor que lo francés es la sola lenga oficiala d’aquel estat. Lo nom occitan a pas de rason de seguir aquela exigéncia: es la Còsta d’Evòri e pas mai. Pron de lengas dins lo Mond fan parier. L’anglés usuau contunha de dire Ivory Coast, segon sa tradicion pròpria (solet l’anglés diplomatic pòt utilizar de còps lo nom francés Côte d’Ivoire).
Lei demandas oficialas deis estats birman, bielorús e evorian son tipicas d’una vision autoritària dau lengatge e ignòran la tendéncia frequenta d’adaptar lei noms pròpris d’una lenga a l’autra.