La reforma en francés
L’actualitat francesa ven de bolhir pr’amor qu’anóncian que, per la rintrada escolara de 2016, lei manuaus escolars en francés aplicaràn totei la reforma de l’ortografia francesa.
Aquela reforma es pas novèla. Es ja adoptada dempuei 1990. Èra gaire aplicada fins ara e es totjorn restada facultativa. Per tant, es pas realament una “reforma” de l’ortografia, es puslèu una tolerància per de formas escrichas simplificadas dins una lista limitada de mots. Per exemple, oignon “ceba”, amb una i muda, se pòt escriure facultativament ognon. Autre exemple, l’accent circonflèxe se pòt levar sus lei letras î e û dins certanei mots; ansin maître “mèstre” pòt passar facultativament a maitre.
Aquela reforma de l’ortografia francesa pòrta de modificacions fòrça leugieras, sovent imperceptiblas. Ça que la, manten un grand nombre de dificultats. En francés vos cau contunhar d’escriure soixante, vingt, femme e la reforma vos autoriza pas d’escriure soissante, vint, fame en acòrdi amb la pronóncia. Vos cau gardar la majoritat deis ‑x dau plurau en luòc de lei remplaçar per una ‑s: devètz escriure les chevaux en luòc de les chevaus.
Certanei règlas de simplificacion son pas de simplificacions vertadieras car contenon d’excepcions subtilas qu’es quasi impossible de lei retenir. Per exemple, la supression de l’accent circonflèxe sus lei letras î e û se pòt pas aplicar dins totei lei mots. Podètz passar de maître a maitre. Mai devètz contunhar d’escriure l’accent dins una lista d’excepcions coma nous fûmes e avètz pas drech de passar a nous fumes.
L’ortografia dau francés rèsta donc una dei pus complicadas e dei pus absurdas dau Mond, maugrat la reforma. Per dire la vertat, aquela reforma es fòrça mau concebuda. Aquò explica la dificultat de l’aplicar.
Lo debat public sus aquela reforma es fòrça viu e irracionau. Fòrça usatgiers s’escandalizan e creson que la lenga francesa seriá en perilh. Es una cresença non fondada. Ai ja explicat dins d’articles precedents que lo francés es en excellenta santat e qu’a pas de besonh d’èsser “defendut”.
Dins la pus granda partida d’Occitània, siam obligats de suportar aqueu debat absurde sus l’ortografia absurda dau francés... mentre que lo francés es pas manco la nòstra lenga legitima.
Desiri a la lenga francesa, sincèrament, una evolucion vèrs mai de racionalitat, vèrs una ortografia pus facila, pus coerenta e pus accessibla a seis usatgiers. Que lo francés adòpte enfin lei consonantas simplas generalizadas (bonne > bone), lei pluraus regulars generalizats (les chevaux > les chevaus), de règlas d’acòrdi pus facilas, etc. Desiri que leis escolans formats en lenga francesa cèssen d’èsser terrorizats per una ortografia atròça. Desiri que leis adultes francofòns cèssen d’aver la paur de la “fauta” d’ortografia, qu’es un factor de marginalizacion sociala.
O desiri pas solament per lei populacions francesas (que son de populacions qu’aimi sincèrament). O desiri tanben per nosautres, leis occitans (que siam pas francés), car siam obligats de comunicar en francés e d’utilizar aquela orror d’ortografia francesa.
Espèri que l’occitan retròbe dins lo futur sa plaça de primiera lenga de comunicacion. Mai ara per ara, leis occitans avèm drech d’analisar lo foncionament dau francés dins nòstra societat occitana.
La reforma en occitan
Ara passem a nòstra lenga d’òc. I a de personas que prepausan de reformar l’ortografia occitana.
Se vòlon simplificar de detalhs menors sens destabilizar l’aspècte generau, pensi que se’n pòt discutir. Lo Conseu de la Lenga Occitana (CLO), qu’es la sola autoritat seriosa en ortografia, a ben declarat sa fidelitat a l’òbra generala de Loís Alibèrt e, a l’encòp, a modificat quauqueis aspèctes menors de l’ortografia per lei rendre pus confòrmes a la logica generala vouguda per Alibèrt. Per exemple, una anciana grafia d’Alibèrt coma païs*, lo CLO l’a convertida en país per respectar las règlas d’accentuacion dau quite Alibèrt...
Per còntra, m’opausi ai personas que vòlon reformar l’ortografia occitana de maniera radicala. Vòlon far passar tant de cambiaments que ven impossible de garentir una continuitat dins la lectura e l’ensenhament de la lenga. Lei partisans dei reformas radicalas se creson autorizats a aplicar sei pròpriei reformas e a lei difusar dins l’espaci public: aquò fa que i a pus d’ortografia realament accessibla. Leis usatgiers son perduts entre de molons de grafias contradictòrias. Es un signe d’anomalia, de feblesa e de subordinacion.
Lei reformistas radicaus de l’ortografia farián jamai aquò a la lenga francesa perque lo francés es una lenga dominanta, amb una pression sociala fòrta sus l’usatge.
— Se difusatz d’errors d’ortografia en occitan, riscatz quasi ren, una granda partida deis usatgiers de l’occitan restaràn amòrfs e vos laissaràn escriure de maniera incorrècta. L’occitan es feble e a perdut la pression sociala que permet de garentir una ortografia establa.
— Au contrari, se difusatz de reformas sauvatjas dins l’ortografia dau francés, riscatz una estigmatizacion immediata, leis usatgiers vos acusaràn d’èsser en defòra deis usatges sociaus acceptables. Tendretz pas lòngtemps dins vòstra dissidéncia e vos rambaretz lèu-lèu a l’ortografia oficiala. Lo francés es fòrt e manten una pression sociala eficaça que garentís una ortografia establa.
Trobem lei prioritats
Un grand progrès seriá que la nòrma de l’occitan foguèsse respectada e difusada. Ja qu’es una nòrma pron racionala, amb una ortografia relativament facila e coerenta, i a pas de rason de la respectar pas. Es acceptable de considerar de reformas leugieras per rendre l’ortografia pus coerenta. Mai l’aspècte globau de l’ortografia occitana deu restar estable. L’estabilitat farà de l’occitan una lenga de comunicacion difusabla, reproductibla e atractiva.
Lo francés a una ortografia espaventosa, plena de contradiccions. Leis occitans devèm pas pèrdre tròp de temps dins lei debats sus l’ortografia francesa. Aquela se simplificarà, cresi, solament se i a una revolucion que càmbie l’òrdre sociau e economic en França. Sens una tala revolucion, lo francés mantendrà lòngtemps son escritura dificila, e fin finala, es pas aquò lo problèma principau dei populacions occitanas. Nòstre objectiu principau deuriá èsser l’usatge de l’occitan.
Dau mai comunicarem en occitan, dau mens comunicarem en francés e dau mens se preocuparem de far de “fautas” en francés.
L’actualitat francesa ven de bolhir pr’amor qu’anóncian que, per la rintrada escolara de 2016, lei manuaus escolars en francés aplicaràn totei la reforma de l’ortografia francesa.
Aquela reforma es pas novèla. Es ja adoptada dempuei 1990. Èra gaire aplicada fins ara e es totjorn restada facultativa. Per tant, es pas realament una “reforma” de l’ortografia, es puslèu una tolerància per de formas escrichas simplificadas dins una lista limitada de mots. Per exemple, oignon “ceba”, amb una i muda, se pòt escriure facultativament ognon. Autre exemple, l’accent circonflèxe se pòt levar sus lei letras î e û dins certanei mots; ansin maître “mèstre” pòt passar facultativament a maitre.
Aquela reforma de l’ortografia francesa pòrta de modificacions fòrça leugieras, sovent imperceptiblas. Ça que la, manten un grand nombre de dificultats. En francés vos cau contunhar d’escriure soixante, vingt, femme e la reforma vos autoriza pas d’escriure soissante, vint, fame en acòrdi amb la pronóncia. Vos cau gardar la majoritat deis ‑x dau plurau en luòc de lei remplaçar per una ‑s: devètz escriure les chevaux en luòc de les chevaus.
Certanei règlas de simplificacion son pas de simplificacions vertadieras car contenon d’excepcions subtilas qu’es quasi impossible de lei retenir. Per exemple, la supression de l’accent circonflèxe sus lei letras î e û se pòt pas aplicar dins totei lei mots. Podètz passar de maître a maitre. Mai devètz contunhar d’escriure l’accent dins una lista d’excepcions coma nous fûmes e avètz pas drech de passar a nous fumes.
L’ortografia dau francés rèsta donc una dei pus complicadas e dei pus absurdas dau Mond, maugrat la reforma. Per dire la vertat, aquela reforma es fòrça mau concebuda. Aquò explica la dificultat de l’aplicar.
Lo debat public sus aquela reforma es fòrça viu e irracionau. Fòrça usatgiers s’escandalizan e creson que la lenga francesa seriá en perilh. Es una cresença non fondada. Ai ja explicat dins d’articles precedents que lo francés es en excellenta santat e qu’a pas de besonh d’èsser “defendut”.
Dins la pus granda partida d’Occitània, siam obligats de suportar aqueu debat absurde sus l’ortografia absurda dau francés... mentre que lo francés es pas manco la nòstra lenga legitima.
Desiri a la lenga francesa, sincèrament, una evolucion vèrs mai de racionalitat, vèrs una ortografia pus facila, pus coerenta e pus accessibla a seis usatgiers. Que lo francés adòpte enfin lei consonantas simplas generalizadas (bonne > bone), lei pluraus regulars generalizats (les chevaux > les chevaus), de règlas d’acòrdi pus facilas, etc. Desiri que leis escolans formats en lenga francesa cèssen d’èsser terrorizats per una ortografia atròça. Desiri que leis adultes francofòns cèssen d’aver la paur de la “fauta” d’ortografia, qu’es un factor de marginalizacion sociala.
O desiri pas solament per lei populacions francesas (que son de populacions qu’aimi sincèrament). O desiri tanben per nosautres, leis occitans (que siam pas francés), car siam obligats de comunicar en francés e d’utilizar aquela orror d’ortografia francesa.
Espèri que l’occitan retròbe dins lo futur sa plaça de primiera lenga de comunicacion. Mai ara per ara, leis occitans avèm drech d’analisar lo foncionament dau francés dins nòstra societat occitana.
La reforma en occitan
Ara passem a nòstra lenga d’òc. I a de personas que prepausan de reformar l’ortografia occitana.
Se vòlon simplificar de detalhs menors sens destabilizar l’aspècte generau, pensi que se’n pòt discutir. Lo Conseu de la Lenga Occitana (CLO), qu’es la sola autoritat seriosa en ortografia, a ben declarat sa fidelitat a l’òbra generala de Loís Alibèrt e, a l’encòp, a modificat quauqueis aspèctes menors de l’ortografia per lei rendre pus confòrmes a la logica generala vouguda per Alibèrt. Per exemple, una anciana grafia d’Alibèrt coma païs*, lo CLO l’a convertida en país per respectar las règlas d’accentuacion dau quite Alibèrt...
Per còntra, m’opausi ai personas que vòlon reformar l’ortografia occitana de maniera radicala. Vòlon far passar tant de cambiaments que ven impossible de garentir una continuitat dins la lectura e l’ensenhament de la lenga. Lei partisans dei reformas radicalas se creson autorizats a aplicar sei pròpriei reformas e a lei difusar dins l’espaci public: aquò fa que i a pus d’ortografia realament accessibla. Leis usatgiers son perduts entre de molons de grafias contradictòrias. Es un signe d’anomalia, de feblesa e de subordinacion.
Lei reformistas radicaus de l’ortografia farián jamai aquò a la lenga francesa perque lo francés es una lenga dominanta, amb una pression sociala fòrta sus l’usatge.
— Se difusatz d’errors d’ortografia en occitan, riscatz quasi ren, una granda partida deis usatgiers de l’occitan restaràn amòrfs e vos laissaràn escriure de maniera incorrècta. L’occitan es feble e a perdut la pression sociala que permet de garentir una ortografia establa.
— Au contrari, se difusatz de reformas sauvatjas dins l’ortografia dau francés, riscatz una estigmatizacion immediata, leis usatgiers vos acusaràn d’èsser en defòra deis usatges sociaus acceptables. Tendretz pas lòngtemps dins vòstra dissidéncia e vos rambaretz lèu-lèu a l’ortografia oficiala. Lo francés es fòrt e manten una pression sociala eficaça que garentís una ortografia establa.
Trobem lei prioritats
Un grand progrès seriá que la nòrma de l’occitan foguèsse respectada e difusada. Ja qu’es una nòrma pron racionala, amb una ortografia relativament facila e coerenta, i a pas de rason de la respectar pas. Es acceptable de considerar de reformas leugieras per rendre l’ortografia pus coerenta. Mai l’aspècte globau de l’ortografia occitana deu restar estable. L’estabilitat farà de l’occitan una lenga de comunicacion difusabla, reproductibla e atractiva.
Lo francés a una ortografia espaventosa, plena de contradiccions. Leis occitans devèm pas pèrdre tròp de temps dins lei debats sus l’ortografia francesa. Aquela se simplificarà, cresi, solament se i a una revolucion que càmbie l’òrdre sociau e economic en França. Sens una tala revolucion, lo francés mantendrà lòngtemps son escritura dificila, e fin finala, es pas aquò lo problèma principau dei populacions occitanas. Nòstre objectiu principau deuriá èsser l’usatge de l’occitan.
Dau mai comunicarem en occitan, dau mens comunicarem en francés e dau mens se preocuparem de far de “fautas” en francés.