Dins queu periòde de junh 2016 de marchas per barrar los tuadors un pauc pertot per lo monde, quau bona enchaison per quauqu’un de vegan coma me de plaidejar per nòstres frairs animaus. Me respondretz queraque “utopia”, u-topia, quò vòu dire non luòc o abséncia de luòc, ma fe, zo crede naut, zo brame mesma, ne’n pòde pus, ne’n vòle pus mai de quilhs endrechs de mòrt e de dolor sens fin, donc’nam-l’i: “Barram quilhs endrechs”, “Fajam ne’n daus non-luòcs”.
Entau, l’ai dich, damande ren mas barrar los tuadors, sei per que ne’n’chabam emb la charn e sa mòrt industriala. Coma? Cresetz benleu que sei mas’n einnucent, un paubre bada-bec? Mas, quand mesma, vos responde que quand la terror se’bina emb l’orror chasque jorn per qui vòu ben dreibir grand los mirons e lo cuer davant la crudeutat de la realitat de quihs luòcs… Las atz visdas las videòs de L214? Poram pas dire que sabiam pas e quò a ren d’excepcionau, coma voletz que tau’n’industria facha per tuar sabe-ieu quant de béstias chasque jorn siá pas lo teatre jornadier de mautractaments, coma voletz qu’un vene pas saquetat en far un trabalh tan deissenat? A be donc, que far si n’es ne’n’chabar emb quela sufrença e préner lo mau per las raiç, “Barram los tuadors” simpletament perque quela sufrença se pòt pas padir.
Mas cresetz benleu qu’un puesche tuar d’un biais urós los èssers vius? Visatz donc drech dins los uelhs las béstias que menen aus tuadors, sens clucar, visatz-l’i la paur e me diretz que suefren pas, visatz los imatges d’esfrai de las béstias qu’un tusta, qu’un electriza, de quilhs anheus lançats per dessús las barraduras, de quilhs ganhons qu’un gasa, de quelas vachas d’enguera vivas qu’un pendilha après los crochets e que ne’n’chaban pas d’agonizar, qu’aurián vougut viure, que damandavan mas viure, mas sabetz ben bien qui las a fachas nàisser si n’es los que sabián que las farián tuar?
Ò, sabe ben qu’un mancará pas d’invocar la natura per legitimar vita que mòrt, lo lion que minja la gasela, mas, dijatz-me, qué de mai artificiau que d’inseminar conscientament per lo profiech’na mair per que balhe un pitit que la vita mesma es vocada a servir de minjar per los crestians ̶̶ perdon, qu’es queraque pas tant per minjar, se nurrir, que per lo plaser dau gost de la charn e dau sang. Qué de mai artificiau de far se reprodusir e de far venir de las béstias qu’un embarra coma n’un conha sos sòus a la banca per far daus pitits? Pauc que pro, 95 % de la charn es industriala, zo sabem; l’elevatge biò o de plen er? Tres còps ren! Lo jalet dau diumenc de la memet? Ren mas’na sòbra derisòria dau passat aura.
E mai, que pòt justifiar auei qu’un se balhe lo drech de vita que mòrt ad un animau qu’un a fach nàisser d’un biais quauqu’un pauc cinic? Se pensa superior l’èsser uman? Superior en qué? Que s’autreja lo poder morau mai etic de decidir per quauqu’un mai de sa vita mai de sa mòrt dau temps dich que ne’n an p’unpiau mestier de sa charn per viure, que tot plen de gents per lo monde se’n passan, an decidit de se’n passar, mas que pueschan aver a dispausicion daus vegetaus divers. E sabetz que la granda majoritat daus vegetaus qu’un fai venir vai drech a l’alimentacion dau bestiau qu’un engraissa? Que si plantavan còp-sec tot quel artifici de far nàisser de las béstias per las engraissar e las tuar ad un ritme espaurissent dins de las condicions que se pòden pas dire, metrián fin còp-sec d’abòrd a la fam per lo monde? Lo steack dau riche afama lo paubre, lo gost per la charn tira dau paubre son pan jornadier.
N’ai mon fais de queu condicionament sociau per la charn. Ai frotjat emb la charn, subretot en Lemosin, eimaginatz un pauc, qu’es mas adulte qu’ai vougut venir vegetarian, m’an elevat dins l’amor daus animaus dins’na familha lemosina, pacana d’un costat, proletària de l’autre, e pertant, m’an botat dins la gòrja la charn e lo sang de las béstias, mas d’ente ven donc quela folia que fai afincar lo chen d’una man e minjar lo ganhon de l’autra? Melanie Joy zo explica plan ben coma se deu e zo’pela “carnisme”, som tot-a-s elevats/-das per pas veire çò rescondut dins lo contengut de nòstras’sietas, e mai, de las vetz, la charn chamnha quitament de nom segon la linga, en anglés per exemple, de l’animau dempès au cadabre, “sheep” ven “mutton”, “cow” o ben “ox” ven “beef”, “calf” ven “veal” etc. Qu’es tot fach per que puescham pas veire l’animau mòrt, que fajam pas la relacion animau/charn. Quò ven benleu mai’cepte quand lo cadabre a la fòrma de l’animau viu coma per la calha, los pijons, las gairaudas, lo quite lapin mesma daus còps, que daus uns l’i visen dos còps avant que de minjar. Ieu èria entau, la societat m’aviá fach entau, l’i ne’n vòle, tots quilhs èssers mòrts per ren per’chabar dins mon còrs coma dins un cementeri, dau temps dich qu’auriá pogut me’n passar en mainatjar la vita de tots quilhs èssers, au mins me gardar de participar a quela industria de l’absurda, mas non, quò m’aurá faugut venir adulte per que m’eissàie a metre en accion mon respiech e mon quite amor per los animaus e quò fuguet pas sens mau, non gran, que, que de mai malaisat de se desfar de tau’na genha per qui s’a pas fin avisat de l’orror de la realitat de la charn? Aurai’gut mestier de mai d’un eissai, a començar per daus temps de vegetarisme simple entrecopats de periòdes carnats, au temps de la presa de consciéncia a la raiç per me far banlevar dau costat de çò que’pelan auei “veganisme” sens que siá aura possible de m’en tornar en’rier, mas quant de temps perdut, quant de rencuras, coma ai donc pogut me nurrir entau daus cadabres daus animaus qu’aimava tant? Cresiá queraque que qu’èria entau, qu’un l’i podiá ren, segur mesma, mas pertant, filh de lop, 75 miliards d’animaus terrestres tuats sens rason per la consomacion umana, dietz còps la populacion umana chasca annada, e de las centenas de miliards d’animaus aquatics, qu’es pas ren, mas quò fauguet que las n-anei querre quelas chifras, que se balhan pas entau dins queu monde que la mòrt de nòstres frairs es presenta a tots pas moments mas catada, resconduda darrier las muralhas opacas daus tuadors e darrier las quitas muralhas daus elevatges concentracionaris ̶̶ quant de béstias creban avant mesma de’ribar au tuador quand vesen las condicions terriblas emb las quaus viven? Paul McCartney l’a plan ben dich: “Los tuadors aguessan de las muralhas transparentas, tot lo monde sirián vegetarians.”
En usar de “concentracionari” e sens per tant “ofensar lo genre uman” coma l’a escrich la filosòfa Elisabeth de Fontenay, lo moment es queraque vengut per citar François Cavanna, jornalista, qu’escrissiá, en 1995:
Vos voudriá pas einuiar emb de las tròp nombrosas citacions mas, totparier, daus grands pensaires an escrich sus la causa e l’expleitacion animalas, alaidonc citarai denguera lo filosòfe Jacques Derrida:
Ne’n i auriá tant d’autres: Pitagòre, Teofraste, Voltaire, Jeremy Bentham, Kant, Schopenhauer, Tolstoï, e mai denguera mai recents coma Tom Regan, Elisabeth de Fontenay, Peter Singer, Gary Francione, Florence Burgat, Melanie Joy. Me fai degreu de citar tan pauc de femnas mas la paraula lor es estada tan confiscada per los òmes, per la societat facha per los òmes, qu’un se’n pòt pas estonar. Pertant, ne’n sei segur, las femnas son las prumieras a portar auei la question animala e qu’es mercés ad elas que la causa einançará.
Comprenetz ben que m’exprime aquí coma èsser uman, pas en tant qu’òme ni mai coma vegan per dire verai que ne’n apelariá mas a la vertut personala. Plan segur, tot vegan sirá sensible a la question, mas qu’es en tant qu’èsser sensible a la sufrença d’autres èssers sensibles que m’exprime prumier, que coma zo disset Jeremy Bentham, lo filosòfe anglés: “La question es pas: Pòden rasonar? ni mai: Pòden parlar? mas: Pòden sufrir?”. Sei d’alhors en favor de l’abolicion dau veganisme coma sistema que ne’n apela a la vertut individuala, que, au delai, ne’n apele a çò que tota la collectivitat, per sos ciutadans, prénie posicion, que tot lo monde s’emparen de la question de la sufrença e de l’expleitacion animala, que la question envasisse l’espaci public, que siá pus solament question de chausida sembla-personala, que, non, quò zo es pas mai dempuei dau temps,’na question personala, e deuriá pas mai èsser catada – per vergognha benleu? per interès? - subretot quand un s’avisa que tot un sistema, tota’n’organisacion sociala,’na chadena de produccion, es estada mesa en plaça e fai l’object de’na politica. Som plan luenh de’na chausida individuala o personala.
Auve desjà los “M’empescharetz pas de minjar mon entrecòsta, qu’es ma chausida, fau coma ieu vòle”, mas, mon pitit, ton entrecòsta, d’ente ven? E ton gost per l’entrecòsta? Es pas tombada au ciau, ton entrecòsta, es pas eisida de generacion espontanea, e non, ven pas de’na chausida personala, qu’es lo fruch de’n’educacion, de’n’educacion portada per tota’na societat,’n’educacion carnista,’na chausida sociala a la rigor, mas en ren’na chausida personala, l’as pas chaçada ton entrecòsta sus un territòri sauvatge mercés a tos magres mejans fisics d’èsser uman, ton entrecòsta – mas qu’es tanben verai per ton lach – es venguda dins ta’sieta, ton entrecòsta, perque l’i a darrier tot l’elevatge, l’i a l’inseminacion, l’i a la separacion daus vedeus, o ben de las junjas, de lors mairs, las bramadas, l’engraissament, sovent en batariá, l’i a tanben la mesa a l’engrais alens, l’i aurá regde l’enlevament per lo camion e la destinacion finala, la chadena, l’esfrai, los mautractaments, l’orror, l’agonia e puei la mòrt. E lo sòrt de las vachas a lach es parier, daus anheus, daus chabrits, ganhons, chavaus, belament parier, lo sòrt de las auchas, daus polets e canards es pas mielhs, auchons, polirons e ritons destriats sus la chadena, espotits o gasats per los inutiles, aurián vougut engenhar l’infern, aurián pas far autrament.
Alaidonc, n’es, minjar de la charn a ren de’na chausida personala, qu’es’na chausida per defaut, un refús de chausir mai precisament, un condicionament sociau, de questa maniera, vòstra chausida, per dire verai, la laissatz a la societat, en entau far contribuissetz e renforçatz lo sistema sociau en plaça de reproduccion de sufrença e de mòrt. Quand vos nurrissetz emb daus vegetaus, qu’es que vos setz carculats, que vos setz sentits pertocats, e qu’atz pausat’na chausida vertadiera, que portatz’na chausida de societat,’na societat qu’aimariatz veire francha de tota quela chadena infernala.
Alaidonc, ne’n apele pas nonmàs a l’intelligéncia e a la compreneson de chascun, totparier necessària, mas ne’n apele aus mèdias, aus politics, a la societat civila per portar la question, qu’un’reste emb lo silenci eissordant, que la question se fase auvir e qu’un pòrte la paraula de los que son laissats sens votz, los que las credadas son estofadas darrier las muralhas daus elevatges, darrier las muralhas daus tuadors.
Bibliografia
— Bentham, Jeremy. Introduction to the Principles of Morals and Legislation. Dover: Dover Publications Inc., 2007.
— Burgat, Florence. La Cause des animaux - Pour un destin commun. Paris: Buchet/Chastel, coll. “Dans le vif”, 2015.
— Derrida, Jacques. L’animal que donc je suis. Paris: Galilée, 2006.
— Fontenay, Elizabeth de. Sans offenser le genre humain — Réflexions sur la cause animale. Paris: Albin Michel, 2008, coll. “Bibliothèque Albin Michel des idées”.
— Francione, Gary L. Animals As Persons: Essays on the Abolition of Animal Exploitation. New York: Columbia University Press, 2008.
— Joy, Melanie. Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows. An Introduction to Carnism. Berkeley: Conari Press, 2009.
— Regan, Tom. The Case for Animal Rights. Berkeley: University of California Press, 1983.
— Singer, Peter. Animal Liberation: A New Ethics for our Treatment of Animals. New York: New York Review/Random House, 1975
Sitografia
— Burgat, Florence. L’animal n’est-il qu’un ʻsimple vivantʼ?
— Insolente Veggie, a perpaus dau carnisme
— Joy, Melanie. The psychology of eating meat
— Joy, Melanie. The secret reason why we eat meat
— Associacion L214
— McCartney, Paul, a perpaus daus tuadors
— Site en catalan Filosofia i pensament sus Peter Singer
Entau, l’ai dich, damande ren mas barrar los tuadors, sei per que ne’n’chabam emb la charn e sa mòrt industriala. Coma? Cresetz benleu que sei mas’n einnucent, un paubre bada-bec? Mas, quand mesma, vos responde que quand la terror se’bina emb l’orror chasque jorn per qui vòu ben dreibir grand los mirons e lo cuer davant la crudeutat de la realitat de quihs luòcs… Las atz visdas las videòs de L214? Poram pas dire que sabiam pas e quò a ren d’excepcionau, coma voletz que tau’n’industria facha per tuar sabe-ieu quant de béstias chasque jorn siá pas lo teatre jornadier de mautractaments, coma voletz qu’un vene pas saquetat en far un trabalh tan deissenat? A be donc, que far si n’es ne’n’chabar emb quela sufrença e préner lo mau per las raiç, “Barram los tuadors” simpletament perque quela sufrença se pòt pas padir.
Mas cresetz benleu qu’un puesche tuar d’un biais urós los èssers vius? Visatz donc drech dins los uelhs las béstias que menen aus tuadors, sens clucar, visatz-l’i la paur e me diretz que suefren pas, visatz los imatges d’esfrai de las béstias qu’un tusta, qu’un electriza, de quilhs anheus lançats per dessús las barraduras, de quilhs ganhons qu’un gasa, de quelas vachas d’enguera vivas qu’un pendilha après los crochets e que ne’n’chaban pas d’agonizar, qu’aurián vougut viure, que damandavan mas viure, mas sabetz ben bien qui las a fachas nàisser si n’es los que sabián que las farián tuar?
Ò, sabe ben qu’un mancará pas d’invocar la natura per legitimar vita que mòrt, lo lion que minja la gasela, mas, dijatz-me, qué de mai artificiau que d’inseminar conscientament per lo profiech’na mair per que balhe un pitit que la vita mesma es vocada a servir de minjar per los crestians ̶̶ perdon, qu’es queraque pas tant per minjar, se nurrir, que per lo plaser dau gost de la charn e dau sang. Qué de mai artificiau de far se reprodusir e de far venir de las béstias qu’un embarra coma n’un conha sos sòus a la banca per far daus pitits? Pauc que pro, 95 % de la charn es industriala, zo sabem; l’elevatge biò o de plen er? Tres còps ren! Lo jalet dau diumenc de la memet? Ren mas’na sòbra derisòria dau passat aura.
E mai, que pòt justifiar auei qu’un se balhe lo drech de vita que mòrt ad un animau qu’un a fach nàisser d’un biais quauqu’un pauc cinic? Se pensa superior l’èsser uman? Superior en qué? Que s’autreja lo poder morau mai etic de decidir per quauqu’un mai de sa vita mai de sa mòrt dau temps dich que ne’n an p’unpiau mestier de sa charn per viure, que tot plen de gents per lo monde se’n passan, an decidit de se’n passar, mas que pueschan aver a dispausicion daus vegetaus divers. E sabetz que la granda majoritat daus vegetaus qu’un fai venir vai drech a l’alimentacion dau bestiau qu’un engraissa? Que si plantavan còp-sec tot quel artifici de far nàisser de las béstias per las engraissar e las tuar ad un ritme espaurissent dins de las condicions que se pòden pas dire, metrián fin còp-sec d’abòrd a la fam per lo monde? Lo steack dau riche afama lo paubre, lo gost per la charn tira dau paubre son pan jornadier.
N’ai mon fais de queu condicionament sociau per la charn. Ai frotjat emb la charn, subretot en Lemosin, eimaginatz un pauc, qu’es mas adulte qu’ai vougut venir vegetarian, m’an elevat dins l’amor daus animaus dins’na familha lemosina, pacana d’un costat, proletària de l’autre, e pertant, m’an botat dins la gòrja la charn e lo sang de las béstias, mas d’ente ven donc quela folia que fai afincar lo chen d’una man e minjar lo ganhon de l’autra? Melanie Joy zo explica plan ben coma se deu e zo’pela “carnisme”, som tot-a-s elevats/-das per pas veire çò rescondut dins lo contengut de nòstras’sietas, e mai, de las vetz, la charn chamnha quitament de nom segon la linga, en anglés per exemple, de l’animau dempès au cadabre, “sheep” ven “mutton”, “cow” o ben “ox” ven “beef”, “calf” ven “veal” etc. Qu’es tot fach per que puescham pas veire l’animau mòrt, que fajam pas la relacion animau/charn. Quò ven benleu mai’cepte quand lo cadabre a la fòrma de l’animau viu coma per la calha, los pijons, las gairaudas, lo quite lapin mesma daus còps, que daus uns l’i visen dos còps avant que de minjar. Ieu èria entau, la societat m’aviá fach entau, l’i ne’n vòle, tots quilhs èssers mòrts per ren per’chabar dins mon còrs coma dins un cementeri, dau temps dich qu’auriá pogut me’n passar en mainatjar la vita de tots quilhs èssers, au mins me gardar de participar a quela industria de l’absurda, mas non, quò m’aurá faugut venir adulte per que m’eissàie a metre en accion mon respiech e mon quite amor per los animaus e quò fuguet pas sens mau, non gran, que, que de mai malaisat de se desfar de tau’na genha per qui s’a pas fin avisat de l’orror de la realitat de la charn? Aurai’gut mestier de mai d’un eissai, a començar per daus temps de vegetarisme simple entrecopats de periòdes carnats, au temps de la presa de consciéncia a la raiç per me far banlevar dau costat de çò que’pelan auei “veganisme” sens que siá aura possible de m’en tornar en’rier, mas quant de temps perdut, quant de rencuras, coma ai donc pogut me nurrir entau daus cadabres daus animaus qu’aimava tant? Cresiá queraque que qu’èria entau, qu’un l’i podiá ren, segur mesma, mas pertant, filh de lop, 75 miliards d’animaus terrestres tuats sens rason per la consomacion umana, dietz còps la populacion umana chasca annada, e de las centenas de miliards d’animaus aquatics, qu’es pas ren, mas quò fauguet que las n-anei querre quelas chifras, que se balhan pas entau dins queu monde que la mòrt de nòstres frairs es presenta a tots pas moments mas catada, resconduda darrier las muralhas opacas daus tuadors e darrier las quitas muralhas daus elevatges concentracionaris ̶̶ quant de béstias creban avant mesma de’ribar au tuador quand vesen las condicions terriblas emb las quaus viven? Paul McCartney l’a plan ben dich: “Los tuadors aguessan de las muralhas transparentas, tot lo monde sirián vegetarians.”
En usar de “concentracionari” e sens per tant “ofensar lo genre uman” coma l’a escrich la filosòfa Elisabeth de Fontenay, lo moment es queraque vengut per citar François Cavanna, jornalista, qu’escrissiá, en 1995:
“Tot lo monde son d’acòrd per dire que los Josius son estats tractats per los Nazis coma daus animaus… e paradòxalament, tot lo monde refusen de far de sòrta que los animaus’restan de se far tractar de la sòrta! […] Anem, escoutatz donc. Dire qu’a Auschwitz los òmes èrian tractats coma de las béstias, quò rebat la realitat? Quò geina degun? Òc-ben? Donc, fau que la recipròca siá veràia, sens de qué la comparason marcha pas. La recipròca, qu’es: “Los animaus elevats en batariá son tractats coma los òmes zo èrian a Auschwitz. L’i a pas aquí deguna intencion de denigrar, de minimizar, e pas mai d’insultar. Nonmàs un subresaut d’orror,’n’immensa pitat per TOTAS las victimas de totas las saloparias. E si setz chucat, qu’es que sacralizatz l’òme, qu’es a dire vòstra pròpa espécia – l’imatge de Diu! - e mespresatz tot çò qu’es pas l’òme. En mai, atribuissetz aus mots’na sòrta d’accion magica, credatz a l’irrespiech, au blasfemi, ente n’i a pas. La compassion se mesura pas, se devesís pas. Quand l’i a sufrença, quau que siá, m’indigne. E’restatz de me tractar de cripto-nazi, si’us platz!”
Vos voudriá pas einuiar emb de las tròp nombrosas citacions mas, totparier, daus grands pensaires an escrich sus la causa e l’expleitacion animalas, alaidonc citarai denguera lo filosòfe Jacques Derrida:
“De quauqu’un biais qu’un zo intreprete, quauqua consequéncia practica, tecnica, scientifica, juridica, etica, o politica qu’un ne’n tira, degun auei pòt negar quel evenament, de saubre las proporcions sens comunas mesuras emb lo passat de quel asserviment de l’animau. (…) Degun pòt pas mai negar seriosament e longtemps que los òmes fan tot çò que pòdon per escondre o se rescondre quela crudeutat, per organizar a l’eschala mondiala l’oblit e la mesconeissença de quela violéncia que daus uns podrián comparar aus genocidis los piegs (l’i a tanben daus genocidis d’animaus: lo nombre de las espécias que son per disparéisser dau fach de l’òme es a copar lo bufe). […] Si son patetics, quilhs imatges [NDT: los imatges daus èssers getats aus charniers], qu’es tanben que dreiben d’un biais patetic l’imensa question dau patòs e dau patologic, justadament, de la sufrença, de la pitat e de la compassion. Que, çò que’riba, dempuei dos segles, qu’es’na nuvela espròva de quela compassion.”
Ne’n i auriá tant d’autres: Pitagòre, Teofraste, Voltaire, Jeremy Bentham, Kant, Schopenhauer, Tolstoï, e mai denguera mai recents coma Tom Regan, Elisabeth de Fontenay, Peter Singer, Gary Francione, Florence Burgat, Melanie Joy. Me fai degreu de citar tan pauc de femnas mas la paraula lor es estada tan confiscada per los òmes, per la societat facha per los òmes, qu’un se’n pòt pas estonar. Pertant, ne’n sei segur, las femnas son las prumieras a portar auei la question animala e qu’es mercés ad elas que la causa einançará.
Comprenetz ben que m’exprime aquí coma èsser uman, pas en tant qu’òme ni mai coma vegan per dire verai que ne’n apelariá mas a la vertut personala. Plan segur, tot vegan sirá sensible a la question, mas qu’es en tant qu’èsser sensible a la sufrença d’autres èssers sensibles que m’exprime prumier, que coma zo disset Jeremy Bentham, lo filosòfe anglés: “La question es pas: Pòden rasonar? ni mai: Pòden parlar? mas: Pòden sufrir?”. Sei d’alhors en favor de l’abolicion dau veganisme coma sistema que ne’n apela a la vertut individuala, que, au delai, ne’n apele a çò que tota la collectivitat, per sos ciutadans, prénie posicion, que tot lo monde s’emparen de la question de la sufrença e de l’expleitacion animala, que la question envasisse l’espaci public, que siá pus solament question de chausida sembla-personala, que, non, quò zo es pas mai dempuei dau temps,’na question personala, e deuriá pas mai èsser catada – per vergognha benleu? per interès? - subretot quand un s’avisa que tot un sistema, tota’n’organisacion sociala,’na chadena de produccion, es estada mesa en plaça e fai l’object de’na politica. Som plan luenh de’na chausida individuala o personala.
Auve desjà los “M’empescharetz pas de minjar mon entrecòsta, qu’es ma chausida, fau coma ieu vòle”, mas, mon pitit, ton entrecòsta, d’ente ven? E ton gost per l’entrecòsta? Es pas tombada au ciau, ton entrecòsta, es pas eisida de generacion espontanea, e non, ven pas de’na chausida personala, qu’es lo fruch de’n’educacion, de’n’educacion portada per tota’na societat,’n’educacion carnista,’na chausida sociala a la rigor, mas en ren’na chausida personala, l’as pas chaçada ton entrecòsta sus un territòri sauvatge mercés a tos magres mejans fisics d’èsser uman, ton entrecòsta – mas qu’es tanben verai per ton lach – es venguda dins ta’sieta, ton entrecòsta, perque l’i a darrier tot l’elevatge, l’i a l’inseminacion, l’i a la separacion daus vedeus, o ben de las junjas, de lors mairs, las bramadas, l’engraissament, sovent en batariá, l’i a tanben la mesa a l’engrais alens, l’i aurá regde l’enlevament per lo camion e la destinacion finala, la chadena, l’esfrai, los mautractaments, l’orror, l’agonia e puei la mòrt. E lo sòrt de las vachas a lach es parier, daus anheus, daus chabrits, ganhons, chavaus, belament parier, lo sòrt de las auchas, daus polets e canards es pas mielhs, auchons, polirons e ritons destriats sus la chadena, espotits o gasats per los inutiles, aurián vougut engenhar l’infern, aurián pas far autrament.
Alaidonc, n’es, minjar de la charn a ren de’na chausida personala, qu’es’na chausida per defaut, un refús de chausir mai precisament, un condicionament sociau, de questa maniera, vòstra chausida, per dire verai, la laissatz a la societat, en entau far contribuissetz e renforçatz lo sistema sociau en plaça de reproduccion de sufrença e de mòrt. Quand vos nurrissetz emb daus vegetaus, qu’es que vos setz carculats, que vos setz sentits pertocats, e qu’atz pausat’na chausida vertadiera, que portatz’na chausida de societat,’na societat qu’aimariatz veire francha de tota quela chadena infernala.
Alaidonc, ne’n apele pas nonmàs a l’intelligéncia e a la compreneson de chascun, totparier necessària, mas ne’n apele aus mèdias, aus politics, a la societat civila per portar la question, qu’un’reste emb lo silenci eissordant, que la question se fase auvir e qu’un pòrte la paraula de los que son laissats sens votz, los que las credadas son estofadas darrier las muralhas daus elevatges, darrier las muralhas daus tuadors.
Bibliografia
— Bentham, Jeremy. Introduction to the Principles of Morals and Legislation. Dover: Dover Publications Inc., 2007.
— Burgat, Florence. La Cause des animaux - Pour un destin commun. Paris: Buchet/Chastel, coll. “Dans le vif”, 2015.
— Derrida, Jacques. L’animal que donc je suis. Paris: Galilée, 2006.
— Fontenay, Elizabeth de. Sans offenser le genre humain — Réflexions sur la cause animale. Paris: Albin Michel, 2008, coll. “Bibliothèque Albin Michel des idées”.
— Francione, Gary L. Animals As Persons: Essays on the Abolition of Animal Exploitation. New York: Columbia University Press, 2008.
— Joy, Melanie. Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows. An Introduction to Carnism. Berkeley: Conari Press, 2009.
— Regan, Tom. The Case for Animal Rights. Berkeley: University of California Press, 1983.
— Singer, Peter. Animal Liberation: A New Ethics for our Treatment of Animals. New York: New York Review/Random House, 1975
Sitografia
— Burgat, Florence. L’animal n’est-il qu’un ʻsimple vivantʼ?
— Insolente Veggie, a perpaus dau carnisme
— Joy, Melanie. The psychology of eating meat
— Joy, Melanie. The secret reason why we eat meat
— Associacion L214
— McCartney, Paul, a perpaus daus tuadors
— Site en catalan Filosofia i pensament sus Peter Singer