Quantcast
Channel: Jornalet
Viewing all articles
Browse latest Browse all 3401

Ni lenga calc, ni distanciacion maximala: elògi de l’equilibri

$
0
0
Lo desvolopament d’una lenga minorizada demanda una dòsi rasonabla de restauracion per evitar d’influéncias excessivas de la lenga dominanta. Aqueu principi se deu aplicar amb prudéncia e en s’informant ben sus lei dorsiers. Es necite de cultivar la dignitat de la lenga, mai sens tombar dins lo purisme ridicul.
 
Pompeu Fabra faguèt ansin quand fixèt la nòrma dau catalan a partir de 1913.
 
— Restabliguèt en catalan de formas autenticas e encara vivas coma vaixell en luòc de l’espanholisme barco*.
 
— Mai tanben defendèt de formas catalanas autenticas coma medieval, e mai se quauquei catalanistas lei rebutavan perque èran similaras ai formas espanhòlas (en espanhòu medieval). Ansin Fabra s’opausèt a de formas absurdas coma mitg-eval* que venián de la distanciacion maximala còntra l’espanhòu.
 
— De còps Fabra acceptèt en catalan d’espanholismes ancians e enracinats coma preguntar “demandar” o senzill “simple” (en espanhòu preguntar, sencillo).
 
Loís Alibèrt seguiguèt aqueu principi quand fixèt la nòrma classica de l’occitan a partir de 1935.
 
— Assumiguèt la restauracion de formas ben atestadas en occitan modèrne coma cadieral (chadierau, cadierau), blau, particular, collègi, sénher, decidir, vacillar e evitèt de francismes inutils coma fautuelh*, blu*, particulier*, collètge*, mossur*, decidar*, vacilhar* (en francés fauteuil, bleu, particulier, collège, monsieur, décider, vaciller). O faguèt tanben dins lo domeni de la sintaxi: preconizèt la vòli seguir còntra lo francisme vòli la seguir* (en francés je veux la suivre).
 
— Pasmens Alibèrt sabiá equilibrar son trabalh e assumiguèt en parallèl l’acceptacion de francismes ancians en occitan coma jaune, palais, marchand (dau francés jaune, palais, marchand).
 
— E mai integrèt de francismes pus recents quand podián enriquir l’occitan coma obús e usina (en francés obus e usine).
 
La nòrma classica de l’occitan, donc, es realament luenh dau purisme. Es una nòrma moderada e equilibrada.
 
Ai aplicat tanben aqueste principi dins leis articles d’aquesta rubrica que teni dempuei 2012 dins Jornalet. Prepausèri aqueste principi, e mai, quand Jornalet me demandèt ajuda per installar un estil de redaccion. Donc es clar que Jornalet seguís una via moderada, ni calcada servilament sus lo francés, ni bèstiament antifrancesa.
 
Ai ja explicat lei causas amb fòrça clartat:
 
— Dins un article entitolat “De visions positivas sus la lenga francesa”, publicat dins Jornalet lo 18.9.2017.
 
— Dins un autre article, complementari, entitolat “Leis occitans devèm pas defendre lo francés”, lo 24.8.2015. Aqueu títol, que d’unei lo comprenguèron pas facilament, significa exactament: “demandi pas d’atacar ni d’asirar lo francés, de segur, per còntra expliqui que lo francés a pas de besonh deis occitans per se defendre perque es ja una lenga en excellenta santat; leis occitans deurián defendre puslèu l’occitan”.
 
Vaicí d’exemples de formas qu’ai presentadas ai legeires de Jornalet dempuei uech ans. Lei classi en doas colomnas. Dins la colomna de senèstra: de formas que conven de lei restaurar còntra l’influéncia dau francés. Dins la colomna de drecha: de formas que conven de lei defendre e que son fòrça legitimas en occitan, e mai se son pròchas dau francés. Ramenti aquesteis articles per illustrar coma se cèrca de cultivar un occitan rasonable e autentic. Ni lenga calc, ni distanciacion maximala.
 
Ni lenga calc...
(exemples de formas restauradas còntra l’influéncia excessiva dau francés)
...ni distanciacion maximala
(exemples de formas valablas e mai se semblan de formas francesas)
Bíblia, 3.1.2020 ochanta = quatre vints, 25.3.2019
anniversari, Anna, 2.12.2019 ancessor = ancèstre, 19.11.2018
ll e lh, 25.2.2019 dròlle, dròlla, 10.12.2020
gn e nh, 21.1.2019 placa, placar, placard, 24.6.2019
c, qu e ch, 14.1.2019 baia, 31.12.2018
Medoc, 17.12.2018 mage, lei Reis Mages, Marchion, 7.1.2019
Darth Vader en luòc de Dark Vador, 10.9.2018 lapin, 3.12.2018
evoluir = evolucionar, 23.4.2018 mòle, 10.6.2019
Jèsus, 25.12.2017 ibrida, 20.5.2019
aisina, esplech, gatge, ustilh, 19.6.2017 casinò, 8.10.2018
mot, 13.3.2017 guepard, 1.10.2018
forma, 6.3.2017 aubèrja, 24.9.2018
obligar, 19.12.2016 inedit, 24.7.2018
-ir (vèrbs), 8.8.2016 reüssir, 28.6.2018
-ia (accentuacion), 20.6.2016 parquing, 4.6.2018
archipèla, 18.4.2016 jaune, 19.3.2018
-tritz, 4.4.2016 boquetin, 1.1.2018
tornado, 7.3.2016 sandala/sàndola, 26.10.2017
ciutadanatge, 28.12.2015 fotbòl, 20.3.2017
-ança, -ància, -ença, -éncia, 18.8.2015 novèl/novèu/navèth, 7.11.2016
sénher en luòc de mossur*; òc en luòc de oei*, non en luòc de nani*, 4.5.2015 simbòl en luòc de simbèu*, 31.10.2016
Léger, 6.4.2015 auto, veitura..., 24.10.2016
  mòrga, 13.6.2016
  viste, 6.6.2016
  piramida, 19.10.2015
  difusar, 6.3.2015
etc. etc.
 
 
 
 
 
 abonar los amics de Jornalet

 

 
 
 
 
 

Viewing all articles
Browse latest Browse all 3401


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>