En 2019 commemoram lei dètz ans de la mòrt de Robèrt Lafont, lo nòstre grand intellectuau occitanista.
Vos suggerissi de precisions importantas sus la pensada de Lafont que, uei lo jorn, son tròp sovent ocultadas o oblidadas.
Son fòrça importantas se volèm relevar l’occitanisme de sa torpor actuala e se volèm rebastir un espèr politic, lingüistic e culturau dins lo pòble occitan.
En literatura
En literatura, Lafont es l’escrivan mai productiu de tota l’istòria de la lenga occitana e, a fortiori, es la persona qu’a escrich mai en provençau, mai que Mistral. Mistral a una fama totalament meritada e vòli pas minimizar son importància, es un grand poèta e a fach un diccionari subrebèu.
Mai Lafont, au minim, es tanben una granda figura tutelara d’Occitània en generau e de Provença en particular. Non solament Lafont a escrich mai que Mistral, mai tanben a modernizat la creacion literària, e mai a despassat la literatura per anar vèrs la lingüistica, l’analisi literària, l’istòria e la politica. Avèm de carrieras Frederic Mistral dins fòrça comunas d’Occitània. Caudrà obtenir de carrieras Robèrt Lafont.
En lingüistica: la sociolingüistica, l’occitan estandard e la praxematica
En recèrca lingüistica, tocant la coneissença, Lafont es l’introductor dau corrent de la sociolingüistica en Occitània e dins l’estat francés, a partir de 1970. La sociolingüistica, coma corrent conscient, ja existissiá dempuei lo començament deis ans 1960, mai es Lafont que lo revelèt dins nòstre país.
Uei, i a de personas que pretendon que la sociolingüistica seriá arribada dins l’estat francés amb lo cercaire francocòrs Jean-Baptiste Marcellesi, en realitat Marcellesi apareguèt en sociolingüistica quatre ans après Lafont e sens jamai aténher la rigor de Lafont. Lafont èra connectat a la sociolingüistica internacionala e aviá una vision revolucionària per promòure l’occitan e lei lengas minorizadas. Marcellesi, au contrari, a installat una escòla francofrancesa de sociolingüistica qu’ausa pas contestar la dominacion de la lenga francesa.
En lingüistica aplicada, Lafont a trabalhat per codificar lo provençau en grafia classica e per preparar un occitan estandard, pluricentric (amb de dialèctes integrats), en collaboracion estrecha amb Pèire Bèc e Loís Alibèrt. Curiosament, i a d’individús que se pensan “lafontians” mai que practican l’antinormisme e la fobia de l’estandard, en contradiccion amb Lafont.
En recèrca lingüistica, encara, Lafont a creat un domeni novèu d’investigacion, la praxematica, que pauc de cercaires cultivan uei. Lafont reüssiguèt a crear un centre de recèrca sus la praxematica a l’Universitat de Montpelhièr.
Lo desequilibri nefast entre leis estudis literaris e la lingüistica
Dins leis estudis occitans en generau, l’analisi literària sus l’occitan s’es fòrça mai desvolopada que la lingüistica occitana. Siáu content que leis estudis literaris foncionen. Mai tendon a estofar la lingüistica. D’universitats que tenon de grops de recèrca sus l’occitan afichan un desequilibri inacceptable entre literatura e lingüistica. Lo trabalh immens de Lafont, non solament en praxematica, mai tanben en sociolingüistica classica, es en perilh d’abandon dins leis universitats.
De nocions essencialas de la sociolingüistica coma lo conflicte dei lengas, la subordinacion e lo mite dau bilingüisme son ignoradas per certanei collègas. Son de nocions destorbairas que, efectivament, remeton en causa la dominacion de la lenga francesa sus la lenga occitana.
Avís: disi pas que leis universitaris occitanistas son marrits, au contrari, cresi que son excellents dins sei domenis respectius. Mai n’i a fòrça que passan au costat d’una part essenciala de l’òbra de Lafont. Leis universitaris occitanistas que trabalhan encara sus lo conflicte dei lengas, dins la linha de Lafont, se còmptan amb lei dets de la man.
(de seguir)