D'en primièr, voldriái rendre omenatge al sociolingüista còrs Ghjuvan Battista Marcellesi, defuntat a 89 ans, lo paire del concèpte de polinomia segon lo qual i a pas cap de ierarquia intèrna entre las variantas d'una meteissa lenga reconeguda aital per sos parlaires. Se pòt discutir dels limits de la polinomia, que mena amb rason a aimar totas las realitats lingüisticas mas contraditz las necessitats practicas d'una estandardizacion quand la lenga eiretada se parla pas pus gaire, mas uèi remarcarai son accion constanta en favor de la cooficialitat de las lengas...
Mas de quinas lengas? De las "lengas regionalas"? Sabèm totes lo mesprètz que l'escond mai aquela expression. Al francés solet, l'espaci "nacional" de la "Republica", mentre que las lengas nòstras se limitarián a una realitat locala, e mai folclorizanta, coma se poguèsson pas servir d'expression a de pòbles conscients d'eles meteisses, a de nacions.
De las "lengas de França"? Cresi qu'es encara pièger. Lo complement "de França" se poiriá entendre coma una possession, coma s'aquelas lengas dependèsson d'aquel estat per existir, coma s'aguèsse drech de vida e sustot de mòrt sus elas. En mai d'aquò, sens considerar la problematica pròpria de "las lengas d'oïl", sonque lo breton, malgrat sa luenchenca semblança amb lo galés, se parla en territòri francés: l'occitan se tròba dins quatre estats, lo catalan tanben (e benlèu cinc un jorn), l'arpitan dins tres, lo flamenc dins dos, etc. E nosautres, vivèm "en França"? Sabi que lo territòri ont vivi depend estrechament de l'estat francés, mas considèri que vivi en Occitània, abans tot.
Amb qualques amics, me soi amusat a me demandar quina expression convendriá mai. D'unes m'an dich, amb rason, qu'una lenga es una lenga. Cèrtas, mas sèm malgrat aquò fàcia a la realitat del perilh d'escantiment e dels obstacles juridics. "Lengas autoctònas" fàcia a la "lenga imperiala" impausada per l'Estat? Lo francés es tanben una lenga autoctòna, e mai o siá pas pertot. "Lengas minorizadas"? Es nòstra realitat, mas me pensi que la volèm cambiar, e l'insisténcia sus la minorizacion es benlèu contraproductiva. A mai, qualques unes poirián confondre l'adjectiu amb "minoritàrias", e se'n poiriá conclure que sèm una minoritat, una comunautat separada de la rèsta de la populacion, del temps que la lenga, la volèm partejar amb totòm. Òc, sèm minoritaris, mas revendicam pas nòstra minoritat, mas la possibilitat de ganhar de parlaires en luòga de ne pèrdre de longa. "Lengas colonizadas"? Mas se pòt colonizar una lenga? Son los pòbles que son colonizats, pas'rai?
Prepausi, doncas, doas causas. Que los militants de l'occitan contribuiscam pas pus a l'umiliacion estatala en acceptant los tèrmes mespresants de "lengas regionalas" e de "lengas de França". E tanben que revendiquem que las lengas nòstras son "lengas d'aicí". Son de nòstres territòris, de nòstras istòrias, de nòstras culturas, de nòstres pòbles.
E las aimam aicí, ara, e per sempre!
Apondon: lengas d’aicí o benlèu lengas d’en nòstre.
Mas de quinas lengas? De las "lengas regionalas"? Sabèm totes lo mesprètz que l'escond mai aquela expression. Al francés solet, l'espaci "nacional" de la "Republica", mentre que las lengas nòstras se limitarián a una realitat locala, e mai folclorizanta, coma se poguèsson pas servir d'expression a de pòbles conscients d'eles meteisses, a de nacions.
De las "lengas de França"? Cresi qu'es encara pièger. Lo complement "de França" se poiriá entendre coma una possession, coma s'aquelas lengas dependèsson d'aquel estat per existir, coma s'aguèsse drech de vida e sustot de mòrt sus elas. En mai d'aquò, sens considerar la problematica pròpria de "las lengas d'oïl", sonque lo breton, malgrat sa luenchenca semblança amb lo galés, se parla en territòri francés: l'occitan se tròba dins quatre estats, lo catalan tanben (e benlèu cinc un jorn), l'arpitan dins tres, lo flamenc dins dos, etc. E nosautres, vivèm "en França"? Sabi que lo territòri ont vivi depend estrechament de l'estat francés, mas considèri que vivi en Occitània, abans tot.
Amb qualques amics, me soi amusat a me demandar quina expression convendriá mai. D'unes m'an dich, amb rason, qu'una lenga es una lenga. Cèrtas, mas sèm malgrat aquò fàcia a la realitat del perilh d'escantiment e dels obstacles juridics. "Lengas autoctònas" fàcia a la "lenga imperiala" impausada per l'Estat? Lo francés es tanben una lenga autoctòna, e mai o siá pas pertot. "Lengas minorizadas"? Es nòstra realitat, mas me pensi que la volèm cambiar, e l'insisténcia sus la minorizacion es benlèu contraproductiva. A mai, qualques unes poirián confondre l'adjectiu amb "minoritàrias", e se'n poiriá conclure que sèm una minoritat, una comunautat separada de la rèsta de la populacion, del temps que la lenga, la volèm partejar amb totòm. Òc, sèm minoritaris, mas revendicam pas nòstra minoritat, mas la possibilitat de ganhar de parlaires en luòga de ne pèrdre de longa. "Lengas colonizadas"? Mas se pòt colonizar una lenga? Son los pòbles que son colonizats, pas'rai?
Prepausi, doncas, doas causas. Que los militants de l'occitan contribuiscam pas pus a l'umiliacion estatala en acceptant los tèrmes mespresants de "lengas regionalas" e de "lengas de França". E tanben que revendiquem que las lengas nòstras son "lengas d'aicí". Son de nòstres territòris, de nòstras istòrias, de nòstras culturas, de nòstres pòbles.
E las aimam aicí, ara, e per sempre!
Apondon: lengas d’aicí o benlèu lengas d’en nòstre.