Lo ris pelau

Lo pelau o pilau (o pilaf) es d’origina persana (significa “ris cuèch”, en aquela lenga) e agandiguèt Euròpa sota l’Empèri Otoman. Coma totes los empèris, mentre que durava exportèt de mòdas e de costumas, qu’una ne foguèt aquel ris, qu’actualament es tanben conegut dins una brava partida del continent asiatic e lo nòrd d’Africa. Del temps que lo ris èra un produch rar e exotic, lo pelau arribèt quitament a las taulas finas e distinguidas de la noblesa europèa e, un còp cuèch, se metiá dins un mòtle en forma de corona, se quichava leugièrament amb un culhièr e se capvirava dins un plat. En cò nòstre, se faguèt abitual a la còsta provençala e lengadociana, sabèm pas per quinas datas, mas ara es un dels pauques rises que ne dispausam. A Marselha ne fan de tres sòrtas: amb de favolhas (crancs), de muscles e de polet, e a Agde, près de Montpelhièr, ne fan amb de crancas. Lo ris emplegat per aquel mestièr es lo de gran long, que ne resulta mai entièr, o se que non gran mejan.
 
L’atestacion mai anciana qu’ai pogut trobar es la del sainet provençal Lo barbier d’Auriòu, anonim, publicat en 1815[1]; un dels personatges polemica amb un autre d’aqueste biais:
  De Pèire Belòt es la cançon “Ma frema e mon chin’”publicada dins Lei radieras[2] (1854); ne donam los primièrs vèrses:
  E la poesia “Fau se n’anar” es de Carles Onorat Ganteume (1820-1890); ne donam una part[4]:
   
 

---