Quan l’ancian president francés François Hollande vengoc a l’Ostau d’Occitània, Alèm Surre-Garcia le legiscoc un tèxte tan bèth, escrit de son calam saberut e talentuós, que’m balhèc l’enveja de’u publicar. Vaquí.
Devèm lo concèpte de Convivéncia aus istorians iberics màgers de la purmèra mitat deu sègle XX-au, coma Americo Castro, en seguida d’una relegida deu passat arabo-berbero-andalós de la peninsula. Aqueste mot es comun au castelhan, au catalan e a l’occitan. S’i tractava de tornar espiar un esperit de tolerància, un equilibri prim entre unas culturas, unas lengas, unas religions. Tolerància es totun un concèpte restrictiu: “Te tolèri d’aquí dinc a aquiu”, a trucas de la sancion, de l’exclusion e lhèu de l’eliminacion. Mes en tot considerar las societats europencas deu sègle IX-au, èra çaquelà dejà un cèrt progrés.
Lo mitan associatiu occitan s’apoderèc de d’ora - dempuèi las annadas 70 - Convivéncia, dambe lo sens basic de “Víver amassa”, concèpte sovent incantatòri que cau apiejar: com víver amassa?, perdequé?, be sèm obligats de víver amassa?
Dus festenaus occitans “Convivéncia”, creats a Tolosa e en Arle, s’i hèn, annada après annada, a amassar un public larg a l’entorn de la creacion musicala occitana e mediterranèa.
En 2011, un còp aver confrontat Convivéncia au mitan associatiu a l’entorn de conferéncias “Los Orients d’Occitània” (mès de mila sus vint ans), lo concèpte s’es afinat. Una auta definicion n’estoc espandida: “L’art de víver amassa dens lo respècte de l’Alteritat (en se medish e en defòra de se medish) en tèrmis d’egalitat.” Lo respècte de l’Alteritat nos sembla fondamentau dens una epòca quan los integrismes e los replecs politics o religioses an per mira d’eliminar l’Alteritat. L’Alteritat en se medish es mauaisidament acceptada, e totun permet de bastir palancas de cap a l’Aute. I a totjorn Alteritat en se.
Convivéncia estoc botat a l’aunor sus la plaça deu Capitòli au moment de l’omenatge deu 23 de març de 2012 a las victimas deus purmèrs atemptats salafistas cometuts en França. Una bandaròla redigida en unas lengas (occitan, francés, ebrèu, arab e anglés) botèc en valor las nocions de Pluralitat, d’Egalitat e de Dignitat.
En 2018, lo conse de Tolosa s’es engatjat dens un plan Convivéncia coma n’existís a Marid. Unas accions son en cors dens barris de la vila e am auferit au public, lo 23 de junh de 2018, una operacion culturala inedita en França sus un episòdi d’interferéncia culturala de l’istòria occitana tolosana “La Nòvia del Moro”.
Lo centralisme franco-parisenc a contribuit e contribuís encara a l’empraubiment linguistic e culturau deus paises dits “periferics” e notadament deus paises d’Òc. Pas nat relai nacionau per las creacions literàrias o musicalas occitanas. L’ignorància entretenguda es sistematica. Lo mesprètz es totjorn en rigor de cap a una lenga e una cultura qu’an mila ans d’existéncia. Nos acaram a una pèrda reala de substància, a un esperdici vertadèr e a un deliment deu ligam sociau. En 2012, dens un pichon obratge, Edgar Morin pausava aquesta question: “E seré pas la reconeishença de l’aute, a l’encòp dens sa diferéncia e dens sa semblança, que ns’es cada còp mès de manca e que’ns mia a la desunion?”
La grana majoritat de la populacion meridionala desconeish sa lenga pròpria e sa cultura pròpria qu’an sabut establir tot au long de l’istòria suberbèras relacions dambe lo monde transpirenenc e mediterranèu. Tot parièr, las populacions imigradas, notadament arabo-berbèras, desconeishen lor cultura pròpria e las interaccions qu’a podut engendrar.
Fàcia a la pensada binària caracteristica deu coble poscós París-Província, es important de privilegiar e promòver los espacis intermediaris qu’aperam en occitan “talvèras”, de saber marges creatius, espacis de dialògues e d’interferéncias, entre diferéncia e semblança, entre individu e comunautat, entre integracion e assimilacion …
Se lo concèpte de Convivéncia pertòca purmèr la civilizacion occitana, es pr’amor qu’aquesta a viscut moments tragics e fòrça instructius: Crotzada contra los Albigeses e los Catars, neishença de l’Inquisicion a Tolosa, tres sègles de guèrras ditas religiosas, pelejadas sus la separacion de la Gleisa e de l’Estat a l’entorn d’Emili Combes e de la grana figura de Joan Jaurés, caça a l’occitan dens las escòlas lavetz que lo quite Joan Jaurés saboc valorizar la lenga, installacion de detzenats de camps d’internament e de concentracion contra notadament los Republicans espanhòus entre Perpinhan e Montauban, etc …
Vaquí pr’amor seguissèm, contra vent e mareja e dempuèi mès de vint ans, a experimentar aqueste concèpte suu terrenh, notadament au còr de las vilas, dens los barris, a Tolosa, Albi e tanben a Carcassona dambe l’associacion 11Bouge que receboc en 2014 lo prèmi nacionau de l’Audàcia.
Es per aquò qu’am l’ambicion de tornar estar aquí medish (sèm un país frontalèr) e d’ara enlà un cairehorc sud-europenc, transpirenenc e mediteranèu. Sèm un. Volèm pas tornar estar un navèth honset, una resèrva naturala, solara o sauvatja per ciutadans adinerats.
Lo concèpte de Convivéncia es pas concurrent de lo de Laïcitat. Es mès plegadís e mens frontau. Conteng la Laïcita e la passa notadament per la presa en compte de l’Alteritat en se medish (Lengas, culturas, imaginari …) en relacion dambe l’Alteritat de l’aute. Lo monde de las reciprocitats e de las interferéncias e mès fecond que non pas lo deus replecs sus un prat carrat o exagonau.
Convivéncia s’aprèssa d’autes concèptes dens autas culturas coma Ubuntu en Africe deu Sud, car au còr de Nelson Mandela, Ta’ayush mushtarik d’Orient mejan o Kyosei-seihin deu Japon.
Me permeteratz d’acabar en tot citar Michel Serres, un occitan d’Aquitània:
“Temi a còps que la modernitat deishe morí’s o destrusisca çò de qué vesèm pas mès l’utilitat, lavetz que mestrejam pas la violéncia que ns’assètja.”
ALÈM SURRE-GARCIA 2021.
