L’i a quauques jorns, quante legissei la cronica de Vicent Marqués sus lo chat rostit, prumiera partida puei segonda, faguei un comentari en dire que los umans te podrian minjar sens vergonha tot çò que buja sus terra o dins la mar mai se minjar entre ilhs. A segur, l’i a de la gent qu’an pas tròp la possibilitat de chausir per lo monde e que minjan çò que viu dins los ranvers: cangorós, lamas, ‘ranhas, vermes, escorpions, serps, pòrcs de mar, daufins, orsas, pofres, balenas… Bon, quilhs d’aquí, se pòt compréner qu’àian pro pena per chausir. Aitanben, dins quauqu’uns ranvers de China, minjan daus chats e daus chens mai que l’i a queu festenau pro mai bassetz terrible, mas finalament pas pieg que los elevatges industriaus per chas nos: lo festenau de Yulin; ma fe, minjar daus chats o daus chens, qu’es pauc que pro culturau ‘lai e qu’es pas pieg que de minjar de las polas, daus lapins o de las cueissas de galhaudas. Qu’es quante los crestians minjan daus chats o daus chens o daus quites pòrc de mar dins nòstras contradas que comence de me pausar quauqua question mas crese ben que la responsa es simpla per ben dire, qu’es queraque la cercha dau gost qu’aviva quilhs crestians. Ten, me fai somnhar que, dins la familha d’un amic, minjavan los pòrcs de mar que fasian venir sens necessitat particulara. Òc-ben donc, deu èsser la cercha dau plaser que lor balha dau vam per minjar quelas paubras bestiòlas.
Aura, vesetz benleu pas çò que mon titre, “per servir l’òme”, ven far dins queste afar. Vos suvenetz de quela seria de las annadas 50-60 en negre e blanc, “La quatresma dimension”, en traduccion litterala dau francés, o “La zòna dau treslutz” (The Twilight Zone) en revirada de l’originau? Una seria plan bona emb daus episòdis memorables emb daus “twists” a la fin improbables. E ben, l’i a un daus episòdis que se ditz “Servir l’òme”, qu’es daus extraterrestres que ‘riban sus Terra en dire que son venguts per servir l’òme e, ma fe, los crestians los receben coma daus reis, en lor acordar lor confiança mai que l’i a tota ‘na tropelada d’umans que son prestes a los ben vuelher segre sus lor planeta per apréner d’ilhs. A la fin, vesen daus òmes dins un vaisseu espaciau que se’n van dins l’espaci coma los ETs. Los extra-terrestres an fach un quite libre que los umans ‘chaban per tradurre lo titre: “Per servir l’òme”; qual objectiu nòble, me diretz, te venen desliurar los umans de las guerras, de las sufrenças e tutti quanti, miràudia! Manca qu’a la fin, aprenem que “Per servir l’òme”, qu’es un libre de receptas de cosina!
Quel episòdi es, a mon idéia, un verai “conte” filosofic antispecista. Que dirian los umans si una autra espécia fòrça intelligenta veniá aquí sus terra per nos elevar e nos minjar? Que dirian los umans si los vesian coma daus produchs de consomacion, de la nuridura, dau minjar? Me fai pensar tanben a quela autra seria de sciéncia-ficcion nommada V dins la quau los ETs son daus reptiles que se fan passar per daus òmes venguts de l’espaci, plan mascarats coma fau per que los umans los descuebran pas, e que vòlen far daus umans lor serva de minjalha.
E ben, vesetz, queu biais de considerar l’umanitat, qu’es exactament lo biais que los umans an de ‘visar las autras espécias sus terra, daus produchs de consomacion, de la minjalha e, per quauque uman, coma me, de pro mai bassetz sensible a la sufrença de tots los èssers, l’i a quauquaren d’orrific ‘quí dedins, aimariá pas èsser a la plaça daus paubres animaus espleitats, chaçats, torturats, tuats pertot dins tot lo monde. E me dijatz pas que los lions chaçan las gaselas sens vergonha, los umans an ‘na consciéncia dau mau que son capables de far, non pas los lions.
![abonar los amics de Jornalet]()
Aura, vesetz benleu pas çò que mon titre, “per servir l’òme”, ven far dins queste afar. Vos suvenetz de quela seria de las annadas 50-60 en negre e blanc, “La quatresma dimension”, en traduccion litterala dau francés, o “La zòna dau treslutz” (The Twilight Zone) en revirada de l’originau? Una seria plan bona emb daus episòdis memorables emb daus “twists” a la fin improbables. E ben, l’i a un daus episòdis que se ditz “Servir l’òme”, qu’es daus extraterrestres que ‘riban sus Terra en dire que son venguts per servir l’òme e, ma fe, los crestians los receben coma daus reis, en lor acordar lor confiança mai que l’i a tota ‘na tropelada d’umans que son prestes a los ben vuelher segre sus lor planeta per apréner d’ilhs. A la fin, vesen daus òmes dins un vaisseu espaciau que se’n van dins l’espaci coma los ETs. Los extra-terrestres an fach un quite libre que los umans ‘chaban per tradurre lo titre: “Per servir l’òme”; qual objectiu nòble, me diretz, te venen desliurar los umans de las guerras, de las sufrenças e tutti quanti, miràudia! Manca qu’a la fin, aprenem que “Per servir l’òme”, qu’es un libre de receptas de cosina!
Quel episòdi es, a mon idéia, un verai “conte” filosofic antispecista. Que dirian los umans si una autra espécia fòrça intelligenta veniá aquí sus terra per nos elevar e nos minjar? Que dirian los umans si los vesian coma daus produchs de consomacion, de la nuridura, dau minjar? Me fai pensar tanben a quela autra seria de sciéncia-ficcion nommada V dins la quau los ETs son daus reptiles que se fan passar per daus òmes venguts de l’espaci, plan mascarats coma fau per que los umans los descuebran pas, e que vòlen far daus umans lor serva de minjalha.
E ben, vesetz, queu biais de considerar l’umanitat, qu’es exactament lo biais que los umans an de ‘visar las autras espécias sus terra, daus produchs de consomacion, de la minjalha e, per quauque uman, coma me, de pro mai bassetz sensible a la sufrença de tots los èssers, l’i a quauquaren d’orrific ‘quí dedins, aimariá pas èsser a la plaça daus paubres animaus espleitats, chaçats, torturats, tuats pertot dins tot lo monde. E me dijatz pas que los lions chaçan las gaselas sens vergonha, los umans an ‘na consciéncia dau mau que son capables de far, non pas los lions.
