Coma sabètz, ensenhi a l'encòp las lengas de l'Antiquitat (lo latin e lo grèc) e l'occitan. Dins lo sistèma educatiu francés, son de disciplinas facultativas ("optativas", s'o deviái dire segon l'usatge catalan). En consequéncia, soi obligat de cercar d'escolan·a·s cada an, e de los convéncer a eles e lors familhas, se vòli pas èsser condemnat a pèrdre d'oras e ensenhar sonque lo francés. En mai d'aquò, los rectorats pòdon decidir de suprimir d'oras de lengas classicas o d'occitan, se considèran que i a pas pro d'escolans, e ai agut constatat de critèris totjorn que mai durs per barrar las classas.
Coma autra consequéncia, me devi justificar de longa, en fasent de publicitat, en prepausant de projèctes, en assajant de véncer los prejutjats dels unes o la paur d'aprene o la manca de fisança dels autres. Es una lucha constanta, que me met tostemps fàcia a una mena d'instabilitat e d'inseguretat professionala, que jamai non las patiràn coma ieu de collègas de matèrias fòrtas coma l'anglés, l'espanhòl o las matematicas. A eles lor fa pas mestièr d'aver de se justificar d'ensenhar lors disciplinas: totòm pensa que las matematicas son fondamentalas, l'anglés es pertot e l'espanhòl s'impausa coma segonda lenga viva estrangièra dins la màger part dels collègis de l'estat francés, per exemple. Non senti pas d'enveja envèrs mos collègas, constati sonque l'inegalitat de nòstras condicions.
Al fons, compreni que me calga justificar per las lengas de l'Antiquitat: perqué voler estudiar de lengas que se parlan pas pus jos lor forma d'uèi? A totes los atrason pas sul pic los poders dels mots ancians, l'etimologia, un periòde istoric luènh, la literatura d'una autra epòca; qualques unes s'apassionan per la mitologia, mas pas totes.
Mas perqué me caldriá justificar d'ensenhar la lenga del país? E d'ensenhar amb paucas oras, que de ments malautas pensan qu'amb una ora setmanièra n'i a pro per aprene una lenga, mentre que las lengas estrangièras tenon un orari mai favorable? De fach, s'impausa las lengas dels empèris castelhan e britanic, mas devèm mendicar los ensenhaires d'occitan lo freule drech d'existéncia precària per la lenga nòstra.
Me tornaretz dire que sèm flacs, sèm venguts coma una comunautat sus una tèrra quasi exclusivament francofòna, e vos donarai pas tòrt.
Pasmens, vos prepausi quicòm mai. Nos justifiquem pas pus nosautres; al contrari devèm luchar per que se justifique l'estat francés. Que òc, se deu justificar el. Se deu justificar d'aver non solament organizat l'eliminacion de nòstra lenga mas tanben de refusar de corregir aquel genocidi cultural; se deu justificar de nos donar qualques micalhas mentre que nos cal lo pan entièr; se deu justificar d'aver fach una republica ont sèm pas pus degun, mens que mespresats, reduches a l'assimilacion o la mòrt.
Quitem de nos justificar e cerquem la dignitat e la fòrça d'obténer la reparacion istorica.
![abonar los amics de Jornalet]()
Coma autra consequéncia, me devi justificar de longa, en fasent de publicitat, en prepausant de projèctes, en assajant de véncer los prejutjats dels unes o la paur d'aprene o la manca de fisança dels autres. Es una lucha constanta, que me met tostemps fàcia a una mena d'instabilitat e d'inseguretat professionala, que jamai non las patiràn coma ieu de collègas de matèrias fòrtas coma l'anglés, l'espanhòl o las matematicas. A eles lor fa pas mestièr d'aver de se justificar d'ensenhar lors disciplinas: totòm pensa que las matematicas son fondamentalas, l'anglés es pertot e l'espanhòl s'impausa coma segonda lenga viva estrangièra dins la màger part dels collègis de l'estat francés, per exemple. Non senti pas d'enveja envèrs mos collègas, constati sonque l'inegalitat de nòstras condicions.
Al fons, compreni que me calga justificar per las lengas de l'Antiquitat: perqué voler estudiar de lengas que se parlan pas pus jos lor forma d'uèi? A totes los atrason pas sul pic los poders dels mots ancians, l'etimologia, un periòde istoric luènh, la literatura d'una autra epòca; qualques unes s'apassionan per la mitologia, mas pas totes.
Mas perqué me caldriá justificar d'ensenhar la lenga del país? E d'ensenhar amb paucas oras, que de ments malautas pensan qu'amb una ora setmanièra n'i a pro per aprene una lenga, mentre que las lengas estrangièras tenon un orari mai favorable? De fach, s'impausa las lengas dels empèris castelhan e britanic, mas devèm mendicar los ensenhaires d'occitan lo freule drech d'existéncia precària per la lenga nòstra.
Me tornaretz dire que sèm flacs, sèm venguts coma una comunautat sus una tèrra quasi exclusivament francofòna, e vos donarai pas tòrt.
Pasmens, vos prepausi quicòm mai. Nos justifiquem pas pus nosautres; al contrari devèm luchar per que se justifique l'estat francés. Que òc, se deu justificar el. Se deu justificar d'aver non solament organizat l'eliminacion de nòstra lenga mas tanben de refusar de corregir aquel genocidi cultural; se deu justificar de nos donar qualques micalhas mentre que nos cal lo pan entièr; se deu justificar d'aver fach una republica ont sèm pas pus degun, mens que mespresats, reduches a l'assimilacion o la mòrt.
Quitem de nos justificar e cerquem la dignitat e la fòrça d'obténer la reparacion istorica.
