Dins los tres dialèctes nòrd‑occitans (vivaroalpenc, auvernhat e lemosin) la a‑ iniciala pòt tombar de maniera facultativa, e solament dins certans mots. Aquel fenomèn s’apèla l’aferèsi. Una formula ben conegua de Lemosin illustra ben lo mecanisme: achabatz d’entrar → ’chabatz d’entrar.
L’aferèsi es sustot frequenta dins los quatre mots seguents que començan per (a)qu‑. Dins aquestes quatre mots, es pas necessari de remplaçar la a- tombaa per un apostròf.
Dins los autres mots, l’aferèsi a un usatge mens intens, pus limitat, estilisticament pus marcat, e, donc, se nòta amb un apostròf (’) que remplaça la a‑ iniciala.
Dins lo tablèu precedent, òm pòt remarcar quauques detalhs ortografics.
L’apostròf de l’aferèsi vòl una forma normala (’). Val mai evitar l’apostròf inversat (‘) que s’incrusta automaticament dins certans programaris de tractament de tèxt: ’chabatz d’entrar, non pas ‘chabatz d’entrar.
L’espaci que separa dos mots se manten davant una aferèsi: volèm arribar → volèm ’ribar. Val mai evitar d’escriure volèm’ribar sens espaci entre los mots.
En defòra del cas de l’aferèsi, dins los autres mots que coneisson un apostròf, si que chal suprimir l’espaci al costat de l’apostròf: l’aiga, d’estiu, pr’aquò (non pas l’ aiga, d’ estiu, pr’ aquò).
Atencion, fòrça mots que començan per a- an pas d’aferèsi: avion, atomic, alterar, analisi, Agen, Avinhon, Africa. Se ditz pas ’vion, ’tomic, ’lterar, ’nalisi, ’Gen, ’Vinhon, ’Frica.
Un interès de l’aferèsi es que dona mai de libertat per jogar amb lo nombre de pès dins un vèrs, en poesia. En pròsa, l’aferèsi es pas indispensabla.
Se per cas avètz un dobte, rèsta totjorn corrècte d’utilizar un mot amb a‑ iniciala e sens ges d’aferèsi. L’aferèsi es pas jamai obligatòria, dins ges de mot.
Seriá ideal que los bons diccionaris indiquèsson, amb precision, los mots qu’accèptan l’aferèsi.
![abonar los amics de Jornalet]()
L’aferèsi es sustot frequenta dins los quatre mots seguents que començan per (a)qu‑. Dins aquestes quatre mots, es pas necessari de remplaçar la a- tombaa per un apostròf.
| vivaroalpenc | auvernhat | lemosin |
| aquò → quò | aquò → quò | aquò → quò |
| aquí → quí | aquí → quí | aquí → quí |
| aqueste → queste aquesta → questa aquestes → questes aquestas → questas | aqueste → queste aquesta → questa aquestes → questes aquestas → questas | aqueste → queste aquesta → questa aquestes → questes aquestas → questas |
| aquel → quel aquela → quela aqueles → queles aquelas → quelas | aquel → quel aquela → quela aqueles → queles aquelas → quelas | aqueu → queu aquela → quela aquilhs → quilhs aquelas → quelas |
Dins los autres mots, l’aferèsi a un usatge mens intens, pus limitat, estilisticament pus marcat, e, donc, se nòta amb un apostròf (’) que remplaça la a‑ iniciala.
| vivaroalpenc | auvernhat | lemosin |
| aver → ’ver | aver → ’ver | aver → ’ver |
| achabar → ’chabar | achabar → ’chabar | achabar → ’chabar |
| assetar → ’setar | assetar → ’setar | assetar → ’setar |
| arribar → ’ribar | arribar → ’ribar | arribar → ’ribar |
| asegar → ’zegar | asegar → ’zegar | asegar → ’zegar |
Dins lo tablèu precedent, òm pòt remarcar quauques detalhs ortografics.
— La sequéncia iniciala arr- s’escriu ’r- quand i a una aferèsi: arribar →’ribar.
— La sequéncia iniciala ass- s’escriu ’s- quand i a una aferèsi: assetar →’setar.
— La sequéncia iniciala as- s’escriu ’z- quand i a una aferèsi: asegar →’zegar.
— La sequéncia iniciala ass- s’escriu ’s- quand i a una aferèsi: assetar →’setar.
— La sequéncia iniciala as- s’escriu ’z- quand i a una aferèsi: asegar →’zegar.
L’apostròf de l’aferèsi vòl una forma normala (’). Val mai evitar l’apostròf inversat (‘) que s’incrusta automaticament dins certans programaris de tractament de tèxt: ’chabatz d’entrar, non pas ‘chabatz d’entrar.
Remarca — Aquestas règlas sus l’usatge o l’omission de l’apostròf venon dels obratges de codificacion dels dialèctes nòrd-occitans. Son formulaas dempuei los ans 1970. Fòrça autors las respèctan pas o las aplican de maniera inconsistenta.
L’espaci que separa dos mots se manten davant una aferèsi: volèm arribar → volèm ’ribar. Val mai evitar d’escriure volèm’ribar sens espaci entre los mots.
En defòra del cas de l’aferèsi, dins los autres mots que coneisson un apostròf, si que chal suprimir l’espaci al costat de l’apostròf: l’aiga, d’estiu, pr’aquò (non pas l’ aiga, d’ estiu, pr’ aquò).
Atencion, fòrça mots que començan per a- an pas d’aferèsi: avion, atomic, alterar, analisi, Agen, Avinhon, Africa. Se ditz pas ’vion, ’tomic, ’lterar, ’nalisi, ’Gen, ’Vinhon, ’Frica.
Un interès de l’aferèsi es que dona mai de libertat per jogar amb lo nombre de pès dins un vèrs, en poesia. En pròsa, l’aferèsi es pas indispensabla.
Se per cas avètz un dobte, rèsta totjorn corrècte d’utilizar un mot amb a‑ iniciala e sens ges d’aferèsi. L’aferèsi es pas jamai obligatòria, dins ges de mot.
Seriá ideal que los bons diccionaris indiquèsson, amb precision, los mots qu’accèptan l’aferèsi.
