La setmana passada, parlèri d'un libre que sa lectura me pareis interessanta, Le Français est à nous, e acabèri l'article amb quauqueis elements de reflexion sus la lenga nòstra, per que siguessiam conscients que l'occitan, justament, es nòstre. Uèi, desvoloparai un pauc mon opinion.
Per ieu, que l'occitan siegue nòstre implica mai d'una causa. Primier, siam ò volèm èstre una comunautat lingüistica, que definissèm en la reconeissent. Reconeissèm que delà sa varietat intrinsèca, l'occitan es una lenga, e la practica qu'avèm de la lenga nòstra nos convida de lònga a respectar sa varietat. Que siguem de Bearn ò de Lemosin, de Provença ò de Roergue, siam, amb lei mejans de comunicacion modèrnes, mai ò mens totjorn expausats a la diversitat intèrna de l'occitan. Lei filmes d'animacion ò non doblats en lenga occitan cèssan pas de metre en scèna aquela diversitat en fasent parlar quau en gascon, quau en lengadocian, quan en provençau, etc., sensa que la comunicacion semble impossibla. Se comparam nòstra situacion amb aquela dei curdes, elei pereu son fàcia a una granda varietat, mai granda que la nòstra, que lei dos principaus dialèctes (principaus d'un ponch de vista demografic), lo kurmanjî e lo soranî tenon de diferéncias estructuralas prefondas, coma lei presenta un vidèo pedagogic en anglés. Pasmens, lei diferéncias estructuralas empedisson pas la reconeissença de Curdistan coma una realitat nacionala unificada. Per tornar a l'occitan, se la question nacionala es pas consensuala au nòstre, la comunautat lingüistica si, franc de quauqueis usatgiers que cèrcan de rompre aqueu consens.
Tanben, se l'occitan es nòstre, participam collectivament a la bastison de l'occitan, amb çò que i adusèm. Quau i adutz un eiretatge familiau, quau i pòrta de coneissenças transmesas per l'escòla, quau de lecturas, quau de recèrcas personalas ò professionalas. Tot aquò definís un usatge collectiu.
D'autre caire, l'usatge collectiu es condicionat per la situacion de l'occitan, una lenga socialament febla, quasi escantida, fàcia ai pressions constantas dei lengas dominantas. Cercam de luchar còntra aquelei pressions, còntra aqueleis influéncias excessivas per trobar una autenticitat qu'en realitat nos fugís de lònga. Dempuei de lònguei decennis, de cercaires prepausan una codificacion establa, pas encara acabada perque, coma que siegue, la lenga es un objècte que fasèm viure, e de còps aquela volontat de codificacion acipa frontalament leis usatges.
Es que mancam de realitats institucionalas que compelisson a una estabilitat. Franc de la Vau d'Aran, onte un paradòxe de l'Istòria a fach qu'una forma originala de gascon pirenèu, modelat per lo contacte especific dau catalan e dau castelhan, es l'occitan mai institucionau amb una oficialitat e un usatge administratiu. Coma gerir aquela institucionalitat d'un gascon de la dinamica intèrna particulara? Coma evitar que devengue una autra lenga? Remarqui que lo libre recent dau lingüista catalan Carles Castellanos, Els cosins del català, autreja a l'aranés una plaça especiala.
L'occitan es nòstre. Per tant, fàcia an aqueleis escomessas, nos devèm far fisança, en respectant a l'encòp lei realitats de l'usatge, mai tanben en prenent en còmpte la situacion de la lenga, mai tanben en sospechant pas de marrideis intencions aquelei que trabalhan a la codificacion e a la coeréncia de l'occitan dins sa diversitat. L'occitan es nòstre, e a besonh de totei per viure. S'ai cridat a la realizacion d'un diccionari generau de la lenga que fague consens, cresi pereu qu'avèm de respòndre a la question "Quin occitan volèm?". Lenga de clubs? Lenga de la societat? De quina societat? De quinei societats? Lenga de l'escòla? Lenga dei mèdias? Lenga de la familha? Lenga d'un pòble? D'una nacion? D'un Estat?
![abonar los amics de Jornalet]()
Per ieu, que l'occitan siegue nòstre implica mai d'una causa. Primier, siam ò volèm èstre una comunautat lingüistica, que definissèm en la reconeissent. Reconeissèm que delà sa varietat intrinsèca, l'occitan es una lenga, e la practica qu'avèm de la lenga nòstra nos convida de lònga a respectar sa varietat. Que siguem de Bearn ò de Lemosin, de Provença ò de Roergue, siam, amb lei mejans de comunicacion modèrnes, mai ò mens totjorn expausats a la diversitat intèrna de l'occitan. Lei filmes d'animacion ò non doblats en lenga occitan cèssan pas de metre en scèna aquela diversitat en fasent parlar quau en gascon, quau en lengadocian, quan en provençau, etc., sensa que la comunicacion semble impossibla. Se comparam nòstra situacion amb aquela dei curdes, elei pereu son fàcia a una granda varietat, mai granda que la nòstra, que lei dos principaus dialèctes (principaus d'un ponch de vista demografic), lo kurmanjî e lo soranî tenon de diferéncias estructuralas prefondas, coma lei presenta un vidèo pedagogic en anglés. Pasmens, lei diferéncias estructuralas empedisson pas la reconeissença de Curdistan coma una realitat nacionala unificada. Per tornar a l'occitan, se la question nacionala es pas consensuala au nòstre, la comunautat lingüistica si, franc de quauqueis usatgiers que cèrcan de rompre aqueu consens.
Tanben, se l'occitan es nòstre, participam collectivament a la bastison de l'occitan, amb çò que i adusèm. Quau i adutz un eiretatge familiau, quau i pòrta de coneissenças transmesas per l'escòla, quau de lecturas, quau de recèrcas personalas ò professionalas. Tot aquò definís un usatge collectiu.
D'autre caire, l'usatge collectiu es condicionat per la situacion de l'occitan, una lenga socialament febla, quasi escantida, fàcia ai pressions constantas dei lengas dominantas. Cercam de luchar còntra aquelei pressions, còntra aqueleis influéncias excessivas per trobar una autenticitat qu'en realitat nos fugís de lònga. Dempuei de lònguei decennis, de cercaires prepausan una codificacion establa, pas encara acabada perque, coma que siegue, la lenga es un objècte que fasèm viure, e de còps aquela volontat de codificacion acipa frontalament leis usatges.
Es que mancam de realitats institucionalas que compelisson a una estabilitat. Franc de la Vau d'Aran, onte un paradòxe de l'Istòria a fach qu'una forma originala de gascon pirenèu, modelat per lo contacte especific dau catalan e dau castelhan, es l'occitan mai institucionau amb una oficialitat e un usatge administratiu. Coma gerir aquela institucionalitat d'un gascon de la dinamica intèrna particulara? Coma evitar que devengue una autra lenga? Remarqui que lo libre recent dau lingüista catalan Carles Castellanos, Els cosins del català, autreja a l'aranés una plaça especiala.
L'occitan es nòstre. Per tant, fàcia an aqueleis escomessas, nos devèm far fisança, en respectant a l'encòp lei realitats de l'usatge, mai tanben en prenent en còmpte la situacion de la lenga, mai tanben en sospechant pas de marrideis intencions aquelei que trabalhan a la codificacion e a la coeréncia de l'occitan dins sa diversitat. L'occitan es nòstre, e a besonh de totei per viure. S'ai cridat a la realizacion d'un diccionari generau de la lenga que fague consens, cresi pereu qu'avèm de respòndre a la question "Quin occitan volèm?". Lenga de clubs? Lenga de la societat? De quina societat? De quinei societats? Lenga de l'escòla? Lenga dei mèdias? Lenga de la familha? Lenga d'un pòble? D'una nacion? D'un Estat?
