Lo mot ibrida fonciona coma un nom masculin (un ibrida), coma un nom femenin (una ibrida) e coma un adjectiu (un motor ibrida, una veitura ibrida; un lengatge ibrida, una creatura ibrida). Sa forma normativa es pas de bon trobar quand òm consulta los diccionaris occitans.
Lo diccionari bassètz ancian de Frederic Mistral, lo TDF (1879-1886), dona la forma ibrida (en grafia mistralenca ‘ibrido’) qu’es identica aus dos genres.
Lo diccionari normatiu d’Alibèrt de 1966 tracta pas aqueu mot. Sabèm que l’Alibèrt es un diccionari postum, inachabat e editat dins de las condicions dificilas.
Daus diccionaris mai recents donan ibrid au masculin e ibrida au femenin (los autors fanatics de l’-e de sosten, ilhs, preferisson ibride au masculin e ibrida au femenin). Coma far per conéisser la bona forma?
Quò es l’obratge mai ancian, lo diccionari de Mistral, que dona la melhora responsa: conven de dire ibrida aus dos genres. Lo mot occitan ibrida ven simplament dau latin ibrida qu’a totjorn una -a finala.
I a una anecdòta grafica amusanta. La forma latina originària es ben ibrida. I a una segonda forma en latin, hybrida, que se pronóncia exactament coma ibrida. Daus meschants escriveires latins metèron una h e una y artificialas per donar una faussa aparéncia grèga. En realitat lo grèc ancian coneis pas un mot semblable (nonmàs lo grèc modèrne a adoptat fòrça tard la forma yvrídio / υβρίδιο, que ven de l’anglés hybrid, que ven dau latin ibrida / hybrida).
Lo latin ibrida / hybrida engendrèt lo francés hybride un pauc abans 1600. Pus tard, lo francés hybride se manlevèt dins las autras lengas romanicas emb de las formas que chamjan au masculin e au femenin: en catalan híbrid ~ híbrida, en romanés hibrịd ~ hibrịdă, en espanhòu híbrido ~ híbrida, en italian ịbrido ~ ịbrida, en portugués híbrido ~ híbrida.
En francés, la terminason escricha de la -e muda es sovent comuna au dos genres (un hybride ~ une hybride, un psychologue ~ une psychologue, il est drôle ~ elle est drôle, il est magique ~ elle est magique). Donc, la màger part de las lengas romanicas adoptèron lo masculin francés un hybride en li donant una terminason masculina zèro (en catalan híbrid, en romanés hibrịd) o una terminason masculina -o (en italian ịbrido, en portugués híbrido, en espanhòu híbrido).
La forma occitana de Mistral, ibrida, a degut passar maitot per lo filtre dau francés hybride.
Mas dins la règlas d’adaptacion dau francés vèrs l’occitan, quò es frequent de convertir una -e finala francesa en -a occitana. Per exemple, lo francés l’automne a engendrat en occitan lo francisme l’autona*. Las formas occitanas preferiblas son l’auton o l’automne o ben la tardor, l’agòr, la darriera, etc.
Dins lo cas especific dau mot ibrida, miraculosament, lo francisme a pas perturbat la correspondéncia entre lo latin e l’occitan: la -a finala dau latin (ibrida) produguèt una -e finala en francés (un hybride) que produguèt de nuòu una ‑a finala en occitan (un ibrida).
Lo diccionari bassètz ancian de Frederic Mistral, lo TDF (1879-1886), dona la forma ibrida (en grafia mistralenca ‘ibrido’) qu’es identica aus dos genres.
Lo diccionari normatiu d’Alibèrt de 1966 tracta pas aqueu mot. Sabèm que l’Alibèrt es un diccionari postum, inachabat e editat dins de las condicions dificilas.
Daus diccionaris mai recents donan ibrid au masculin e ibrida au femenin (los autors fanatics de l’-e de sosten, ilhs, preferisson ibride au masculin e ibrida au femenin). Coma far per conéisser la bona forma?
Quò es l’obratge mai ancian, lo diccionari de Mistral, que dona la melhora responsa: conven de dire ibrida aus dos genres. Lo mot occitan ibrida ven simplament dau latin ibrida qu’a totjorn una -a finala.
I a una anecdòta grafica amusanta. La forma latina originària es ben ibrida. I a una segonda forma en latin, hybrida, que se pronóncia exactament coma ibrida. Daus meschants escriveires latins metèron una h e una y artificialas per donar una faussa aparéncia grèga. En realitat lo grèc ancian coneis pas un mot semblable (nonmàs lo grèc modèrne a adoptat fòrça tard la forma yvrídio / υβρίδιο, que ven de l’anglés hybrid, que ven dau latin ibrida / hybrida).
Lo latin ibrida / hybrida engendrèt lo francés hybride un pauc abans 1600. Pus tard, lo francés hybride se manlevèt dins las autras lengas romanicas emb de las formas que chamjan au masculin e au femenin: en catalan híbrid ~ híbrida, en romanés hibrịd ~ hibrịdă, en espanhòu híbrido ~ híbrida, en italian ịbrido ~ ịbrida, en portugués híbrido ~ híbrida.
En francés, la terminason escricha de la -e muda es sovent comuna au dos genres (un hybride ~ une hybride, un psychologue ~ une psychologue, il est drôle ~ elle est drôle, il est magique ~ elle est magique). Donc, la màger part de las lengas romanicas adoptèron lo masculin francés un hybride en li donant una terminason masculina zèro (en catalan híbrid, en romanés hibrịd) o una terminason masculina -o (en italian ịbrido, en portugués híbrido, en espanhòu híbrido).
La forma occitana de Mistral, ibrida, a degut passar maitot per lo filtre dau francés hybride.
Mas dins la règlas d’adaptacion dau francés vèrs l’occitan, quò es frequent de convertir una -e finala francesa en -a occitana. Per exemple, lo francés l’automne a engendrat en occitan lo francisme l’autona*. Las formas occitanas preferiblas son l’auton o l’automne o ben la tardor, l’agòr, la darriera, etc.
Dins lo cas especific dau mot ibrida, miraculosament, lo francisme a pas perturbat la correspondéncia entre lo latin e l’occitan: la -a finala dau latin (ibrida) produguèt una -e finala en francés (un hybride) que produguèt de nuòu una ‑a finala en occitan (un ibrida).